Από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία κι από κει στην ωριμότητα της αλληλεξάρτησης

Τα άλυτα προβλήματα

Ζητάμε γρήγορες λύσεις ή συμβουλές για ανακούφιση ?

Τότε ζητάμε κοινωνικές ασπιρίνες και επιδέσμους.

Όσο όμως εστιάζουμε στα οξέα προβλήματα ή στρεφόμαστε στη γρήγορη επιδιόρθωση ή ζητάμε μόνον την ανακούφιση, τόσο επιδεινώνουμε το χρόνιο υποκείμενο πρόβλημα.

Πρόβλημα είναι: Ο τρόπος που βλέπουμε κάποιο πρόβλημα.

Οι εξαιρετικά αποτελεσματικοί άνθρωποι αναζητούν να κατανοήσουν και να προσδιορίσουν επακριβώς το χρόνιο υποκείμενο πρόβλημα, δεν ενδιαφέρονται για τεχνικές εμψύχωσης και παρακίνησης που αφορούν τα συμπτώματα, αναζητούν τις αιτίες πρώτα στον βαθύτερο εαυτό τους, στα πρότυπά τους, στα κίνητρά τους, στον χαρακτήρα τους και στις αξίες τους.

Οι εξαιρετικά αποτελεσματικοί άνθρωποι

Σαν σύζυγοι ακτινοβολούν θετική ενέργεια, δεν ενισχύουν την αρνητική ενέργεια, τα παράπονα, τις γκρίνιες και τον θυμό

Σαν γονείς είναι πιο συνεπείς και συμπονετικοί, δείχνουν περισσότερη κατανόηση και αγάπη

Σαν εργαζόμενοι είναι πιο υπεύθυνοι, χρήσιμοι και επωφελείς για τους συνεργάτες τους και το σύνολο.

Είναι άξιοι εμπιστοσύνης και γι αυτό

κερδίζουν την εμπιστοσύνη των άλλων.

Οι αναποτελεσματικοί άνθρωποι

Εστιάζουν και αναζητούν τα αίτια αποκλειστικά στις αδυναμίες των άλλων, στις περιστάσεις, στους εξωτερικούς παράγοντες.

Πιστεύουν ότι το πρόβλημα θα λυθεί όταν και μόνον όταν ο σύζυγός τους θα αλλάξει, το παιδί τους θα συμμορφωθεί στις συμβουλές τους, οι υφιστάμενοί τους αναγκαστούν να τηρήσουν τις εντολές τους.

Η συνήθεια παράγει χαρακτήρα

Σπείρε μια σκέψη και θα θερίσεις μια πράξη

Σπείρε μια πράξη και θα θερίσεις μια συνήθεια

Σπείρε μια συνήθεια και θα θερίσεις ένα χαρακτήρα

Σπείρε έναν χαρακτήρα και θα θερίσεις ένα πεπρωμένο.

Η κακή συνήθεια δεν είναι ένα νήμα που μπορούμε να το κόψουμε με μια απλή απόφαση και μια στιγμιαία πράξη.

Η κακή συνήθεια είναι ένα σκοινί που κάθε μέρα του προσθέτουμε ένα νήμα και γίνεται πιο γερό.

Η συνήθεια θέλει χρόνο

Οι συνήθειες θέλουν χρόνο για να εγκατασταθούν αλλά και χρόνο για να αλλάξουν.

Οι κακές συνήθειες για να ξεριζωθούν θέλουν πρώτα μια δέσμευση σε μια απόφαση:

Να κόβω κάθε μέρα ένα νήμα από το σκοινί. Να έχω υπομονή και να διαθέσω χρόνο.

Οι κακές συνήθειες που αντιμάχονται την αποτελεσματικότητά μας, όπως η αναβλητικότητα, η ανυπομονησία, η επικριτικότητα, ο εγωισμός κ.α., είναι βαθιά ριζωμένες τάσεις.

Για να ξεριζωθούν δεν αρκεί λίγη καλή θέληση και κάποιες μικροαλλαγές στην καθημερινότητά μας.

Τα συστατικά της συνήθειας

Έστω ότι δεν είμαι αποτελεσματικός με τους συνεργάτες μου, τη σύζυγό μου και τα παιδιά μου. Έχω συνηθίσει να τους μιλάω μόνον και να μην τους ακούω τι λένε. Για να αλλάξω αυτή την κακή συνήθεια πρέπει:

Να έχω τη γνώση ότι χρειάζεται και να τους ακούω.

και

Να έχω τον σωστό τρόπο να τους ακούω

και

Να έχω την επιθυμία να τους ακούω

δηλαδή

Συνήθεια = Γνώση + Τρόπος + Επιθυμία

ΓΝΩΣΗ – τι να κάνω και γιατί

ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ – το πώς να το κάνω, ο τρόπος

ΚΙΝΗΤΡΟ – η επιθυμία, η θέληση να το κάνω

Για να βελτιωθούμε αλλάζοντας συνήθειες δεν αρκεί να ασχοληθούμε με ένα μόνον από αυτά. Πρέπει να εργαστούμε υπομονετικά, ίσως και οδυνηρά και στα τρία αυτά συστατικά μιας συνήθειας.

Η αλλαγή συνήθειας είναι μια διεργασία που απαιτεί χρόνο και κόπο και γι αυτό πρέπει να υποστηρίζεται (να αντλεί δυνάμεις) από ένα ισχυρό κίνητρο, δηλαδή μια σταθερή επιθυμία να εκπληρώσω έναν ανώτερο σκοπό μου, μια αποστολή, έναν λόγο ύπαρξης.

Έτσι μόνον μπορώ να υποτάξω (να θυσιάσω) αυτό που έχω την τάση να κάνω τώρα σε αυτό που θέλω να είμαι, να κάνω, να έχω στο μέλλον.

Αυτή η διεργασία αλλαγής, είναι μεν κοπιώδης παράγει όμως την αληθινή ευτυχία.

Εξάρτηση - ανεξαρτησία - αλληλεξάρτηση

Τα δράματα που παίζονται στη σκηνή της ατομικής μας εξέλιξης και των ανθρώπινων σχέσεων έχουν τη ρίζα τους στον βαθμό καθήλωσή μας στα δύο πρώτα στάδια και αυτό συνεπάγεται στασιμότητα στην ωρίμανσή μας.

Η εξάρτηση αρχίζει από την βρεφική ηλικία.

Η ανεξαρτησία αυξάνει καθώς μεγαλώνουμε.

Η συνειδητή βίωση της αλληλεξάρτησης σφραγίζει την έναρξη της ωριμότητάς μας.

Εξάρτηση (το πρότυπο του εσύ):

Εσύ να με φροντίζεις

Εσύ να με βγάλεις από τη δύσκολη θέση

Εσύ δεν με προστάτευσες

Εσύ είσαι υπεύθυνος για το αποτέλεσμα

Οι εξαρτημένοι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερο τους άλλους για να πάρουν αυτό που θέλουν, βασίζουν την αυτοεκτίμησή τους, τη σιγουριά τους, τις επιλογές και τις αποφάσεις τους στη γνώμη των άλλων, αν ποθήσουν την ανεξαρτησία περιμένουν από τον άλλον να τους την χαρίσει.

Ανεξαρτησία (το πρότυπο του εγώ):

Εγώ μπορώ να το κάνω

Εγώ είμαι υπεύθυνος γι αυτό

Εγώ στηρίζομαι στις δυνάμεις μου

Εγώ μπορώ να διαλέξω μόνος μου

Οι ανεξάρτητοι άνθρωποι παίρνουν αυτό που θέλουν με τις δικές τους δυνάμεις, αυτοδιευθύνονται, κάνουν επιλογές και παίρνουν αποφάσεις μόνοι τους, αισθάνονται την αξία τους χωρίς να επηρεάζονται από τη γνώμη ή την συμπεριφορά των άλλων απέναντί τους.

Αλληλεξάρτηση (το πρότυπο του εμείς):

Εμείς μπορούμε να τα καταφέρουμε μαζί

Εμείς μπορούμε να συνεργαστούμε πιο αποτελεσματικά

Εμείς μπορούμε να συνδυάσουμε τις ικανότητές μας

Εμείς θα δημιουργήσουμε μαζί κάτι πολύ μεγάλο.

Οι αλληλεξαρτημένοι άνθρωποι συνδυάζουν τις προσπάθειές τους με τις προσπάθειες άλλων για να έχουν το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, δεν είναι πλέον εξαρτημένοι από τους άλλους αλλά η ανεξαρτησία τους δεν τους απομακρύνει από τους άλλους, έχουν μια ώριμη επίγνωση της κοινωνικής τους υπόστασης.

Η θεοποίηση της ανεξαρτησίας από τους συγγραφείς και συμβούλους αυτοβελτίωσης καθώς και από πολλά κοινωνικά κινήματα, έχει υποβαθμίσει την εστίαση και την προσπάθεια σε αξίες όπως η επικοινωνία – σε ακούω και με ακούς, η συλλογικότητα – είμαστε δίπλα και μαζί, η συνεργασία – έχουμε κάποιους κοινούς στόχους.

Έτσι όμως η ανεξαρτησία υποβαθμίζεται από σημαντικό ενδιάμεσο στάδιο της εξέλιξής μας

σε σκέτη αντίδραση απέναντι στην απειλή της εξάρτησης:

“θέλω να είμαι ανεξάρτητος επειδή με κυνηγάει ο φόβος μήπως οι άλλοι με χρησιμοποιούν, για να μην με χειραγωγούν και να μην με ορίζουν οι άλλοι.”

Η κοινωνική ζωή από τη φύση της σκοπεύει στην αποτελεσματικότητα των ατομικών μας προσπαθειών, καθώς αυτές είναι ενταγμένες μέσα σε συλλογικές προσπάθειες ώστε να αντιμετωπίσουμε κινδύνους και φυσικά εμπόδια (επιβίωση), και να εξασφαλίσουμε σταθερότερη πορεία προς την πρόοδο, τη βελτίωση των συνθηκών ζωής μας, την ολοκλήρωσή μας και την ευτυχία μας.

Η πραγματικότητα της κοινωνικής ζωής είναι η έντονη αλληλεξάρτηση.

Ο εξαρτημένος από τους άλλους άνθρωπος

δεν μπορεί ποτέ να ωριμάσει φθάνοντας με ένα άλμα κατ’ ευθείαν στη συνειδητή βίωση της αλληλεξάρτησης. Πρέπει πρώτα να περάσει από το στάδιο της ανεξαρτησίας και από εκεί στο τελικό στάδιο της συνειδητής βιωματικής αλληλεξάρτησης.

Αλλά και εκείνος που καταχτάει την ανεξαρτησία του από τους άλλους

αλλά καθηλώνεται σ’ αυτήν και απομονώνεται αποκόβοντας ολοένα και περισσότερους δεσμούς, αυξάνοντας την απόσταση που τον χωρίζει από τους άλλους, διατηρεί ακόμη μέσα του θεμελιώδεις αδυναμίες και εσωτερικές εξαρτήσεις.

Η δράση μας γίνεται οπωσδήποτε αποτελεσματικότερη με την ανεξαρτησία αλλά δεν έχει φθάσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό αποτελεσματικότητας και ωρίμανσης που εξασφαλίζει μόνον η συνειδητή βιωματική αλληλεξάρτηση.

Ο ανεξάρτητος άνθρωπος που δεν έχει την ωριμότητα να σκέφτεται και να ενεργεί σε αλληλεξάρτηση με άλλους μπορεί να γίνει καλός παραγωγός σε ορισμένες εργασίες αλλά δεν θα φθάσει να γίνει καλός συνεργάτης, καλός ομαδικός παίκτης ή καλός ηγέτης.

Δεν θα έχει ευτυχία στην οικογενειακή του ζωή και δεν θα έχει ποτέ μεγάλη επιτυχία στον επαγγελματικό στίβο.

Σημειώσεις μου από το βιβλίο

"Οι επτά συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσματικών ανθρώπων" του Dr Stephen Covey.