Πόση διαφορά κάνει η αγάπη του "κάλου που δεν πατιέται" από τη σταυρική αγάπη?
Ετούτες τις ημέρες λέει, "οι άνθρωποι ούτε ματιές δεν ανταλλάσσουν πια στους δρόμους, ενώ οι περισσότεροι παραμερίζουν για να περάσουν κάποιοι άλλοι που περπατούν αντίθετα και αν δεν μπορούν να το κάνουν, κρατούν την αναπνοή τους πριν συναντηθούν μέχρι και μερικά βήματα μετά. Φοβούνται μην κολλήσουν τον ιό. Η καχυποψία για τον «άλλον» κυριαρχεί στη σύγχρονη ζωή και την οδηγεί στην απομόνωση και στη μοναξιά".
Ποιος το λέει; Γράφτηκε στα ευρήματα μιας έρευνας με τίτλο «Η Covid-19 στην Ελλάδα: Ψυχολογικό Αποτύπωμα» που έγινε από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Η έρευνα διενεργήθηκε σε όλη την Ελλάδα το διάστημα 12 με 27 Δεκεμβρίου 2020, ηλεκτρονικά, σε ικανό στατιστικό πλήθος. Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν πως σχεδόν το σύνολο των ανθρώπων στην Ελλάδα αισθάνθηκαν σημαντική αλλαγή στην καθημερινότητά τους. Η ίδια η φύση της πανδημίας επέβαλε την απομόνωση ανθρώπων προκειμένου να μην κολλήσουν, στερώντας τους κάτι που είναι απαραίτητο για την ανθρώπινη ύπαρξη: την επαφή με άλλους.
"Ήτανε στραβό το κλήμα το 'φαγε κι ο γάιδαρος" - λέω εγώ τώρα.
Εδώ το κράταγα να μην το αναφέρω ένα άλλο γεγονός των ειδήσεων που μας συγκλόνισε πρόσφατα, μα θα το πω τελικά: Λέω για εκείνο το δύστυχο οχτάχρονο κορίτσι που σφηνώθηκε και ξεψύχησε από τη βαριά συρόμενη αυλόπορτα βιομηχανίας στον Πειραιά. Το είδαν κάποιοι και δεν έσπευσαν να το απεγκλωβίσουν. Το είδαν πεσμένο και ξέψυχο και το έσπρωξαν με το πόδι τους να δουν αν ζει, όπως θα έκαναν ίσως για ένα πληγωμένο επικίνδυνο ζώο. Πέρασαν τρεις ώρες για να γίνει κινητοποίηση. Τί και αν αποδοθούν ευθύνες και καταδίκες;
Η ανθρωπιά μας πληγώθηκε βαριά.
Από αυτό το περιστατικό; Ναι από αυτό. Διότι άλλο είναι οι φόνοι και οι βασανισμοί και οι ληστείες και οι βιασμοί από ανθρώπους εν βρασμώ ή από φανατικούς κ.λ.π. και άλλο είναι να μην σπεύδει κάποιος σε βοήθεια πληγωμένου παιδιού και να το προσπερνάει. Το δεύτερο όσο συχνότερα συμβαίνει (και συμβαίνει αν το παρατηρήσατε) τόσο μας προειδοποιεί πως δεν πάμε καλά κι εδώ στη χώρα μας και παγκοσμίως. Τον πληγωμένο από ληστές προσπέρασαν στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη εκείνοι που υποτίθεται ότι υπηρετούσαν τον Θεό. Η στρεβλωμένη ανθρώπινη φύση και το σκοτεινό, το σαλεμένο μυαλό αιωνίως ρέπει να διαπράττει εγκλήματα. Αυτό το καταλαβαίνουμε.
Η εσωτερική παγωνιά όμως;
Αυτή που δεν φαίνεται με πράξεις; Η αδιαφορία που συγκαλύπτεται επιμελώς; Αυτή που μερικές φορές αυτοδιαφημίζεται ξεδιάντροπα; Το "κοίτα την πάρτι σου ρε φίλε..." ? Η αποστασιοποίηση από τα φορτία, τις δυσβάσταχτες εμπλοκές και τα βάσανα των άλλων; Αυτό το προσπέρασμα του άλλου ανθρώπου που ολοφάνερα βρίσκεται σε δεινή θέση, δεν πρέπει να μας ανησυχεί που απλώνεται;
Να πως σχετίστηκε μέσα στις σκέψεις μου το προσπέρασμα των άλλων στα πεζοδρόμια, που λέει η έρευνα, με το προσπέρασμα ενός μικρού παιδιού που ξεψυχάει ή με το προσπέρασμα των αστέγων που κοιμούνται στα πεζοδρόμια ή με το προσπέρασμα μιας επίθεσης μαθητών σε συμμαθητή τους και πάει λέγοντας.
Και εντωμεταξύ έρχονται Χριστούγεννα.
Θα προσπεράσουμε κι εμείς, όσοι λέμε μεγάλα λόγια και φιλάνθρωπα; Πώς θα γιορτάσουμε αυτά τα Χριστούγεννα; Με ευχές για υγεία πρώτα από όλα. Σε αυτό συμφωνούμε όλοι. Πρώτα από όλα η υγεία. Έτσι που μας έχει τρομάξει η πανδημία, "Υγεία, Υγεία πάνω απ' όλα" αναφωνούμε σε κάθε ευκαιρία ανταλλαγής ευχών. Κι εννοούμε όλοι τη σωματική υγεία. Και τί είναι αυτή η υγεία; Να μην πονάμε από κάποια πάθηση, να λειτουργούν τα όργανά μας, τα χέρια και τα πόδια μας, ει δυνατόν να καθυστερήσουν και τα γηρατειά και ει δυνατόν να είναι και αυτά ανώδυνα. Πολύ ωραία !!! Και η ψυχική υγεία; Τί γίνεται με αυτήν; Ευχόμαστε, φροντίζουμε καθόλου γι αυτήν; Αν, κάπου κάπου αραιά, το φέρει η κουβέντα λέμε για κάποιες νευρώσεις, για κάποια σύνδρομα που ακούσαμε, για την όλως επίκαιρη κατάθλιψη και τις επίσης επίκαιρες κρίσεις πανικού που γυροφέρνουν κάποιον γνωστό μας. Ως εδώ συνήθως. Δηλαδή?
Δηλαδή η καχυποψία για τους άλλους και το προσπέρασμα είναι ψυχική υγεία?
Από αυτόν τον ιό δεν κινδυνεύουμε οι πολλοί, οι ψυχικά υποτιθέμενοι υγιείς? Πόσοι σταματούμε λίγα μέτρα πιο πέρα με το αυτοκίνητό μας και γυρίζουμε πεζοί προς τα πίσω, με όλες τις προφυλάξεις, για να απομακρύνουμε ένα επικίνδυνο εμπόδιο στο οδόστρωμα, ένα εμπόδιο που θα στοιχίσει τη ζωή σε έναν επιβάτη μοτοσυκλέτας ή θα προκαλέσει ένα πολλαπλό αυτοκινητιστικό δυστύχημα? Πόσοι έχουμε ήδη προσπεράσει ένα τέτοιο μικρό έστω εμπόδιο, άραγε?
Ας ξανασκεφτούμε. Είναι υγιές να είμαστε γενικά καχύποπτοι και να προσπερνάμε αυτό το λίγο που είναι και στο δικό μας χέρι εγκαίρως να το σηκώσουμε; Είτε είναι ένα αντικείμενο στον δρόμο είτε ένα "φορτίο" που ταλαιπωρεί έναν συνάνθρωπό μας, βαρύ γι αυτόν ελαφρύ ίσως για εμάς. Ακόμη και αν η καχυποψία μας είναι διότι διστάζουμε από φόβο και άμυνα, ακόμη και γι αυτόν τον λόγο είναι έλλειψη ανδρείας. Αλλά τί λέω; ξέχασα ότι αυτή η λέξη, η λέξη ανδρεία τελευταία και δεν πολυακούγεται και αποφεύγεται η χρήση της και μπορεί και να απαγορευτεί σαν ρατσιστική, σεξιστική ή κάτι τέτοιο παλαβό (κάπου πήρε σχετικά το μάτι μου να συζητούν, κάποιοι...).
Αν δεν μιλήσουμε για ανδρεία,
ας μιλήσουμε τουλάχιστον για Αγάπη.
Αγαπώ τα παιδιά μου, την/τον σύζυγό μου, σύντροφό μου, τους γονείς μου, τα αδέλφια μου, τα πεθερικά μου, τους φίλους μου. Πολύ καλά ή μάλλον, καλύτερα να λέμε και πάλι καλά, που νιώθω τέτοια συναισθήματα - με τόση διάδοση της ενδοοικογενειακής βίας, πάλι καλά. Αλλά κι ένας φονιάς, ληστής, απατεώνας, εκμεταλλευτής εργαζομένων, μαστρωπός και άλλοι από άλλα τέτοια σινάφια, και αυτοί τα ίδια δικά τους πρόσωπα δεν αγαπούν? Ποια η διαφορά μας?
Εγώ θα πει κάποιος, "βέβαιος" για την ενάρετη ζωή του, δεν κάνω τέτοια εγκλήματα, αμαρτήματα ή παραπτώματα. Εγώ, θα πει ο "ενάρετος", αγαπώ όλον τον κόσμο. Πίσω από τη δήλωση αυτή πολύ συχνά κρύβεται μια φράση που δεν την λέει αν δεν τον πιέσει η κουβέντα. Ποια είναι αυτή η φράση?
Σε αγαπώ,
αρκεί να μην μου πατήσεις τον κάλο.
Εκστομίζεται τόσο θαρρετά και κάποιες φορές αυθάδικα, τόσο συχνά που σχεδόν τείνει στον καιρό μας να καθαγιαστεί, να γίνει της μόδας, να γίνει παράσημο αξιοπρέπειας και κανόνας ευπρέπειας. Αγάπη λοιπόν, με προϋποθέσεις.
Αλλά τότε πώς θα ονομάσουμε τα αισθήματα και τη στάση και τη συμπεριφορά εκείνη που οδηγεί στη θυσία ενός φίλου για τον φίλο του; Πώς θα ονομάσουμε τη μακρόχρονη καθημερινή θυσία μιας γιαγιάς για το ανήμπορο να αυτοεξυπηρετηθεί και να μεγαλώσει φυσιολογικά εγγόνι της ή μιας ήδη ηλικιωμένης κόρης ή γιου για τον υπερήλικα γονιό; Πώς θα ονομάσουμε τη θυσία εκείνου που εθελοντικά πήρε τη θέση ενός πολύτεκνου πατέρα στο εκτελεστικό απόσπασμα, στα χρόνια του πολέμου;
Δεν χωράνε, πώς να το κάνουμε, δεν χωράνε στην ίδια λέξη εκείνη η αγάπη "του κάλου που δεν πατιέται" με την Αγάπη της σταυρικής θυσίας για τον συνάνθρωπο. Ούτε μπορούμε να μιλάμε για λίγη ή πολλή αγάπη. Ούτε μπορούμε να μιλάμε για την αγάπη από καθήκον. Ούτε μπορούμε να μιλάμε για αγάπη που έρχεται και φεύγει. Ούτε μπορούμε να μιλάμε για αγάπη που είναι μόνον ταραχή των αισθήσεων. Ούτε μπορούμε να μιλάμε για αγάπη που είναι ένα ακόμη συναίσθημα, έστω κορυφαίο μεταξύ των συναισθημάτων. Ούτε μπορούμε να μιλάμε για αγάπη που ανταλλάσσεται για να περνάμε καλά, για να ισορροπούμε ψυχικά, για να έχουμε... για να έχουμε... για να έχουμε.
Μιλώντας για Αγάπη, ας μιλάμε
για το είναι μας και όχι για το έχειν μας.
Πολύ θα ήθελα να συμφωνήσετε μαζί μου, όλος ο κόσμος να συμφωνούσε και να έπραττε αγαπητικά το ίδιο, μα γνωρίζω πως κι εγώ μπορεί σε μια δύσκολη στιγμή μου να κάνω την αγάπη φτηνή συναλλαγή. Έμαθα πια στα εξήντα πέντε μου, να μη ξεγελιέμαι από ωραία λόγια. Ωστόσο παρηγορούμαι αν μπορώ να διακρίνω τι είναι και τί δεν είναι αγάπη αλλά κυρίως όποτε μπορώ και διακρίνω μέσα από ομίχλες λογισμών, προς τα πού να κοιτάζω όταν με απασχολεί η αγάπη ή όταν με κατακλύζουν συναισθήματα αγάπης, ή ακόμη και όταν αναζητώ την αγάπη που λείπει, σε μια σύγκρουση, σε μια ισχυρή διαφωνία, σε μια αντιπαλότητα, σε μια πικρή κουβέντα. Πού να στρέφω το βλέμμα λοιπόν; Μήπως μακριά από εκεί που χάνεται η ελπίδα;
Μήπως η αγάπη βρίσκεται μακριά από εκεί
όπου χάνεται το νόημα της ζωής;
Κατάθλιψη, ανία, βαρεμάρα, ακηδία, φοβίες και άγχος η μια κατεύθυνση. Είναι η κατεύθυνση όποιου βασίζει την πορεία του στην απόκτηση και κατανάλωση αγαθών, δύναμης, επιρροής, επιβράβευσης. Η κατεύθυνση που παίρνουν όσοι πιστεύουν ή παροτρύνονται από αλλότρια συμφέροντα να πιστεύουν αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και αργά ή γρήγορα διαψεύδεται αυτή η πίστη τους και πέφτουν σε απόγνωση.
Στην άλλην κατεύθυνση οπωσδήποτε όμως. Εκεί όπου η ζωή αποκτάει νόημα που την προάγει και δεν καταναλίσκεται, εκεί όπου η ζωή ξαναβρίσκει τη χαμένη αξία της όσο δύσκολη κι αν γίνεται η πορεία σε κάποιες φάσεις. Η κατεύθυνση αυτή οδηγεί στην σταυρική αγάπη.
Τί αγάπη θα είχαμε ακόμη σήμερα
χωρίς τη Σταυρική θυσία;
Θα συνεχίζαμε να έχουμε αλληλεγγύη του θεαθήναι, ελεημοσύνη από τους έχοντες, κρατική μέριμνα μόνον σε περιόδους ακμής. Θα είχαμε ήρωες και τολμηρούς ηγέτες, θα είχαμε φιλοπατρία, θα είχαμε αγώνες για περισσότερη δικαιοσύνη. Θα είχαμε κινήματα και επαναστάσεις για το κοινό καλό, θα είχαμε ανθρώπους αφοσιωμένους στο καθήκον. Θα είχαμε δηλαδή τη φενάκη της δύναμης (της κατοχής εξουσίας) να σκεπάζει όλο τον αιματηρό αγώνα του ανθρώπου. Θα είχαμε αυτό που από τους αρχαίους χρόνους είχαμε και συνεχίζουμε να έχουμε ως επιλογή. Αλλά τότε; Τί άλλαξε με τη θυσία του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού στον σταυρό; Άλλαξε ότι έχουμε μιαν άλλην πλέον επιλογή και αυτή είναι
η επιλογή να αγαπάς επειδή από αγάπη υπάρχεις και αγάπη μπορείς κι εσύ να γίνεις.
Αυτή η επίγνωση, ότι αν θες, μπορείς να οδηγηθείς σε μιαν άλλη απελευθερωτική επιλογή, ελεύθερα χωρίς καταναγκασμό, έχει να κάνει όχι με την απόλυτη γνώση για το ποιος είσαι και τι μπορείς να γίνεις, αλλά με το ποιος μπορεί να σου δωρίσει την αλήθεια το τι και γιατί αλλά και την ειρήνη, το πώς και πού και για πόσο. Ποιος τελικά είναι η Αγάπη και όχι τί είναι η αγάπη.
Αγάπη είναι ο Θεός. Αυτό μας αποκάλυψε με λόγους και έργα και σταυρική θυσία και Ανάσταση. Αγάπη λοιπόν δεν είναι το πεπερασμένο συναίσθημα των ευαίσθητων ανθρώπων. Η αγάπη δεν περιορίζεται στην ροπή των γονέων προς τα τέκνα τους ή των τέκνων προς τους γονείς, δεν είναι μόνον η αδελφική, η φιλική, η ερωτική κ.λ.π. Αυτές οι αγάπες είναι οι αρχικοί οδοδείκτες προς την κατεύθυνση της Αλήθειας, που λέγεται και Ζωή. Αυτές οι αγάπες είναι η πρώτη γεύση, το ξεκίνημα, το πρώτο στάδιο καθώς ωριμάζει ένας άνθρωπος, που και σε πολλά ζώα άλλωστε μπορούμε να παρατηρήσουμε. Αυτές οι αγάπες ως ροπές είναι έτσι κι αλλιώς εμφυτευμένες μέσα στη φύση μας και συνδεδεμένες με τα ένστικτα.
Η αγάπη όμως προς τον αντίπαλο,
η αγάπη προς τον εχθρό; Τί είναι αυτό;
Είναι η λυτρωτική ειρήνη της γυμνότητας όταν κανείς απεκδύεται την πανοπλία της προσωπικής και ομαδικής ισχύος επιβολής. Είναι η οριστική παραδοχή της ματαιότητας των γήινων κοσμικών μεγαλείων, είναι η ανακούφιση μετά την απόφαση να μην σπρώχνεις τους άλλους εις το εξής για να πάρεις εσύ την πρώτη θέση. Αν υπάρχεις σε έναν θαυμαστό κόσμο, ερχόμενος από την αδιανόητη πρότερη ανυπαρξία σου, είναι επειδή Αυτός που σε έφερε το ίδιο έκανε με εκείνον που ονομάζεις αντίπαλο ή εχθρό. Γι αυτό λοιπόν
ο Θεός που αγαπάει τον εχθρό σου,
αγαπάει κι εσένα.
Δύσκολο και ανόητο φάνηκε στον αρχαίο κόσμο το να αγαπάς ακόμη και τον εχθρό σου. Το δοκίμασαν όμως και το γεύτηκαν εκατομμύρια από τότε. Πολλοί υπέστησαν μαρτύρια προσευχόμενοι για συγχώρεση των δημίων τους.
Ο Θεός που αγαπάει εμένα λοιπόν, αγαπάει και τον εχθρό μου.
Για να το εννοήσουμε και αναλόγως να πορευτούμε, πήρε σάρκα ανάμεσά μας. Με αυτήν την υπενθύμιση της αποκάλυψης του Θεού να μας ενθαρρύνει, σας εύχομαι φωτεινά και ειρηνικά Χριστούγεννα.
-------------
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Επαγγελματίας και Καταναλωτής" στην Ελευσίνα
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021
