Να συναντιόμαστε, όλο και πιο πολλοί, όλο και πιο θαρραλέοι.

Να συναντιόμαστε, όλο και πιο πολλοί, όλο και πιο θαρραλέοι.
Να μικρύνουμε τις αποστάσεις, να φτιάξουμε γειτονιές διαδικτυακές, να ακούσουμε τον θόρυβο του διπλανού, τον αναστεναγμό και το τραγούδι του,
το γέλιο του και την κραυγή του.

Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012

ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΖΩΗΣ και στο 2013

Οι άλλοτε ασήμαντες και απλές αποφάσεις γίνονται σήμερα σημαντικές και οι σημαντικές γίνονται κρίσιμες.

Έχετε ποτέ διαπιστώσει πόσες αποφάσεις παίρνουμε μέσα σε μια μέρα;
Από την πιο απλή και ίσως ασήμαντη «να βγω έξω σήμερα ή να μείνω μέσα;» , «να αγοράσω αυτό το σαμπουάν ή το άλλο» έως την πιο σημαντική και ίσως και πολύπλοκη «Είμαι έτοιμος ν’ αγοράσω ένα ακίνητο;» , «Είμαι έτοιμος να ξεκινήσω νέες σπουδές;» , «Είμαι έτοιμος ν’ αλλάξω εργασία;» , «Είμαι έτοιμος να κάνω οικογένεια;».

Σε μια εποχή που τα πράγματα, όπως εξελίσσονται από το 2008, γίνονται όλο και πιο δύσκολα και όλο και πιο πολύπλοκα, οι σημαντικές αποφάσεις γίνονται ακόμη πιο κρίσιμες και πολλές που τις θεωρούσαμε έως σήμερα ασήμαντες γίνονται τώρα πιο σημαντικές.

Αν πριν από τέσσερα χρόνια το “να αλλάξουμε τον παλιό μας καναπέ” ή το “να πάρουμε έναν πιο σύγχρονο ηλεκτρονικό υπολογιστή” ήταν μια απλή και όχι σημαντική απόφαση, σήμερα πρέπει να το σκεφτούμε αρκετά, να το βασανίσουμε και παρ’ όλα αυτά μπορεί να καθυστερούμε και να μην αποφασίζουμε.

Πριν από τέσσερα χρόνια, δεν ήταν και πολύ δύσκολο για έναν μαθητή λυκείου να αποφασίσει ποια κατεύθυνση σπουδών θα ακολουθήσει. Για έναν ελεύθερο επαγγελματία ή έναν επιχειρηματία δεν ήταν παρακινδυνευμένο να επεκτείνει τις δραστηριότητές του ή να αλλάξει δραστηριότητα δοκιμάζοντας μια καλύτερη προοπτική.
Σήμερα όμως δεν είναι ούτε απλό αλλά ούτε και εύκολο να παρθούν τέτοιες αποφάσεις ζωής.

Από την άλλη όμως μεριά, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι τέτοιες αποφάσεις που αλλάζουν τη ζωή μας, από δω και στο εξής είναι αναγκαίο και κατεπείγον να τις παίρνουμε έγκαιρα και μέσα σε μικρό χρόνο.

Στην πίεση αυτή (να μην χρονοτριβούμε μπροστά στις αποφάσεις μας) προστίθεται τώρα ακόμη πιο επιτακτικά η ανάγκη να εξετάζουμε πλέον πολλές περισσότερες παραμέτρους και δεδομένα του κάθε προβλήματος, περισσότερες εναλλακτικές επιλογές αλλά και περισσότερους περιορισμούς και εμπόδια που θα συναντήσει η απόφασή μας κατά την εφαρμογή της.

Πέραν αυτών, είμαστε πλέον αναγκασμένοι να στεκόμαστε πιο σοβαρά τοποθετώντας στη μια μεριά της ζυγαριάς τα οφέλη που προσδοκούμε από μια απόφαση και στην άλλη πλευρά το κόστος (ενέργεια, κόπους, θυσίες, χρόνο, χρήματα) που θα αφιερώσουμε σαν αντίτιμο για τα οφέλη αυτά. Σήμερα όμως η ζυγαριά μας πρέπει να είναι ζυγαριά ακριβείας, διότι σε περίοδο οικονομικής κρίσης δεν έχουμε πολλά περιθώρια για συχνές αποτυχίες.

Το ρίσκο μας θα πρέπει να είναι λογικό και υπολογισμένο, ασχέτως αν θα είναι μικρό ή μεγάλο.


Τα τελευταία χρόνια, μέσα από τις ποικίλες επαγγελματικές δραστηριότητες αλλά και τις κοινωνικές μου επαφές, έχω την τύχη να έρχομαι σε επαφή με πολύ κόσμο, που η ζωή του καθημερινά αλλάζει έντονα και γρήγορα. Αυτό με οδηγεί να συλλέγω και να επεξεργάζομαι τις εμπειρίες τους τόσο μπροστά στις αποφάσεις τους όσο και μετά από αυτές - πόσο στηρίζουν κατόπιν τις αποφάσεις τους κάποιοι, πόσο συχνά παραιτούνται και γιατί εγκαταλείπουν κάποιοι άλλοι.

Αυτό το πλούσιο υλικό έχει βεβαίως επίδραση και σε μένα τον ίδιο, με αποτέλεσμα να γίνομαι πιο ευαίσθητος σε αυτά τα ζητήματα και να αναζητώ τις αναλογίες των εμπειρικών συμπερασμάτων μου μέσα στα γραπτά κείμενα επιστημόνων, φιλοσόφων και ειδικών αλλά και άλλων “εμπειροτεχνικών” όπως εγώ.

Αυτός είναι ο λόγος που καταπιάνομαι με αυτό το θέμα και σας εκθέτω τις δικές μου απόψεις, πέραν του ότι, όπως είπα πιο πάνω, το ζήτημα των αποφάσεων γενικά αλλά και των κρίσιμων αποφάσεων ζωής ειδικά, είναι σήμερα άκρως επίκαιρο για πολύ περισσότερο κόσμο.

Οι αποφάσεις μας διαμορφώνουν τη ζωή μας.

Δεν υπάρχει τίποτα σημαντικότερο από το να παίρνουμε τις σωστές αποφάσεις, σε κάθε σταυροδρόμι της ζωής μας. Κάθε απόφαση που παίρνουμε ασκεί τεράστια επίδραση στις ζωές μας. Οι αποφάσεις καθορίζουν τις ζωές μας. Οι μικρές δεν φαίνονται αρχικά να είναι σημαντικές, αλλά ο αντίκτυπός τους επάνω μας, βαραίνει καθώς αρχίζουν με τον καιρό να προστίθενται η μία πάνω στην άλλη.

Η ζωή μας είναι μια πορεία μέσα στο χάος των πιθανοτήτων με εφόδια το προσωπικό σακούλι όλων των πεπερασμένων δυνατοτήτων μας.


Έτσι προδιαγράφεται ο χώρος και τα πλαίσια της προσωπικής μας ελευθερίας. Οι πιθανότητες είναι άπειρες, οι δυνατότητες πεπερασμένες και κληρονομημένες και οι ικανότητες μπορούν με προσωπική προσπάθεια να αναπτυχθούν και να επεκταθούν.

Κάθε μας κίνηση, κουβέντα, σκέψη και πράξη, η κάθε απόφασή μας μπορεί να αλλάξει αυτήν την πορεία. Μπορεί να αλλάξει την πορεία των άλλων γύρω μας και για κάποιους που έχουν ηγετικό ρόλο ακόμη και την πορεία μιας χώρας ή του κόσμου. Κανείς δεν μπορεί από νωρίς να γνωρίζει τις συνέπειες μιας πράξης μας, μικρής ή μεγάλης.

Λένε σήμερα κάποιοι φιλόσοφοι, πως μια ανάσα, μια ηλιαχτίδα, ένα στραβοπάτημα, ένας θόρυβος μπορεί να έχουν καταλυτική δράση. Όπως μια πεταλούδα που μπορεί να προκαλέσει έναν τυφώνα – πρόκειται για την φυσικομαθηματική “Θεωρία του Χάους”.
Από την πρώιμη περίοδο της κοινωνικοποίησής του, το ανθρώπινο είδος συνειδητοποίησε ότι κάθε άνθρωπος, μέσα στη μοναδικότητά του (και τη φυσική μοναξιά του) πορεύεται στο άγνωστο. Το ίδιο πιστεύει και ο σύγχρονος άνθρωπος και επιπλέον ότι δεν υπάρχει πεπρωμένο.

Τα γονίδια και αυτό που κληρονομούμε μέσα από αυτά είναι το υπόβαθρο. Το περιβάλλον στο οποίο θα γεννηθούμε, θα μεγαλώσουμε και θα ζήσουμε είναι το πλαίσιο της δράσης μας. Κινούμαστε όμως σε ένα προκαθορισμένο απειροσύνολο πιθανοτήτων.
Όλα μπορούν να συμβούν, όλα τα θαύματα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα ακόμη και στα όρια των νόμων της φύσης ή και πέρα από αυτά.

Το πόσο αισθανόμαστε φυλακισμένοι ή απελευθερωμένοι μέσα στο άπειρο των πιθανοτήτων έχει να κάνει με τη θεώρηση της ζωής που προτιμούμε.

Σημασία έχει αν βλέπουμε από την αισιόδοξη πλευρά ή από την απαισιόδοξη. Αν πιστεύουμε στο μεγαλείο του ανθρώπου. Αν αντλούμε δύναμη από τα ανεκμετάλλευτα βάθη του εγκεφάλου μας και της ψυχής μας, αν αντλούμε δύναμη από την έμπνευση, το Θείο και την συμπαντική αρμονία ή αν αφηνόμαστε στο έλεος των αντιθέσεων, των συγκρούσεων και της δυσαρμονίας.

Το ζήτημα της ελευθερίας του ανθρώπου να αποφασίζει, πέρα από φιλοσοφικό και άλυτο, είναι πάνω απ’ όλα ένα πρακτικό και ατομικό ζήτημα. Αν και η φιλοσοφική ή η θρησκευτική τοποθέτηση απέναντι σε αυτό επηρεάζει σημαντικά τις ιδεολογίες και την απήχησή τους, εκείνο που μας βοηθάει στην καθημερινότητά μας ωστόσο, είναι να συνειδητοποιούμε πόσο ευρύχωρος είναι ο χώρος της ελευθερίας μας.

Το πρακτικά ωφέλιμο είναι να ερευνούμε και να ανακαλύπτουμε πόσες πολλές δυνατότητες, από αυτές τις πεπερασμένες, δεν έχουμε ακόμη γνωρίσει αλλά και από αυτές που έχουμε γνωρίσει πόσες πολλές είναι αυτές που δεν έχουμε ακόμη αξιοποιήσει. Το ίδιο ισχύει και για τις ικανότητες – τα φυσικά μας ταλέντα - με τις οποίες είμαστε προικισμένοι. Πόσες γνωρίζουμε και πόσες χρησιμοποιούμε και από αυτές πόσες είναι αυτές που τις καλλιεργούμε και τις ενισχύουμε.

Σας παραθέτω ένα μικρό κείμενο που διάβασα (θα σας είναι ίσως δυσνόητο αλλά συνεχίστε):
“Ένα νετρίνο από τη Μεγάλη Έκρηξη, που δημιούργησε το σύμπαν, ταξίδεψε επί δισεκατομμύρια χρόνια και μόλις έφτασε στον εγκέφαλό μου. Εκεί, απορροφήθηκε από ένα ηλεκτρόνιο της εσωτερικής στοιβάδας ενός ατόμου άνθρακα, που συμμετέχει στη δόμηση της φωσφολιπιδικής διπλοστοιβάδας της κυτταρικής μεμβράνης ενός νευρώνα στο μεσολόβιό μου. Ακολούθησε η αναστολή της ελευθέρωσης ενός νευροδιαβιβαστή από την προσυναπτική μεμβράνη σε μια σύναψη αυτού του νευρώνα και έτσι, διακόπηκε για μια στιγμή ο ειρμός των σκέψεων και των συναισθημάτων μου. Στη συνέχεια οι σκέψεις που ακολούθησαν είχαν πάρει μια άλλη πιθανή κατεύθυνση και η τελική επιλογή και απόφασή μου είχε επηρεαστεί. Δεν με πειράζει όμως αν αυτά συμβαίνουν . . .”

Ούτε κι εμένα αγαπητοί μου αναγνώστες με πειράζει αν κάθε στιγμή συμβαίνουν τέτοια στον εγκέφαλό μου και στον εγκέφαλο των ανθρώπων που ζω και εργάζομαι μαζί τους ή των ανθρώπων που κρατάνε εξουσία και παίρνουν αποφάσεις. Δεν σκοτίζομαι και δεν αναρωτιέμαι ούτε καν αν αυτά πράγματι συμβαίνουν (οι φυσικοχημικές επιδράσεις του σύμπαντος στον εγκέφαλο).
Δεν με νοιάζει πόσες επιδράσεις δέχεται ο εγκέφαλός μου από το φυσικό περιβάλλον διότι δεν αναζητώ δικαιολογίες για τις αποτυχημένες αποφάσεις μου. Απλώς αναλαμβάνω την ευθύνη να τις διορθώσω όταν είναι απαραίτητο.
Δεν αναζητώ δικαιολογίες έξω από τις ευθύνες μου
ώστε να αναβάλω τις μελλοντικές αποφάσεις μου επειδή είναι πιθανόν να είναι λανθασμένες.
Δεν μου είναι νοητή ούτε και χρήσιμη η ουτοπία της απόλυτης ελευθερίας, όπου ο εγκέφαλός μου δεν θα δεχόταν καμιά επιρροή και καμιά εξάρτηση.


Ενδιαφέρομαι όμως έντονα για τις επιδράσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος τόσο στη συναισθηματική όσο και στην κοινωνική νοημοσύνη μου. Αλλά και πάλι όχι για να βρίσκω δικαιολογίες για τις αποφάσεις μου.
Δεν θα αποδώσω ευθύνες σε κάποιον που επηρέασε αρνητικά τις αποφάσεις μου. Οι ευθύνες είναι αποκλειστικά δικές μου.
Σημασία έχει να νιώθω κάθε μέρα όλο και περισσότερο κύριος του εαυτού μου άρα όλο και περισσότερο ελεύθερος να αποφασίζω ποιος θα με επηρεάσει και ποιος όχι.

Σημασία δεν έχει η ελευθερία (με την απόλυτη έννοια) αλλά η διαδικασία συνεχούς απελευθέρωσης από δεσμά και περιορισμούς. Σημασία έχει να γνωρίζω τους περιορισμούς και να τους αποδέχομαι όταν δεν μπορώ να τους εξαλείψω ή να τους μειώσω. Σημασία έχει να δημιουργώ και να αξιοποιώ στο έπακρο τη δική μου ευρυχωρία αποφάσεων μέσα στα δοσμένα πλαίσια περιορισμών και εμποδίων.

Προτιμώ να είμαι ρεαλιστής και αισιόδοξος.

Μέχρις εδώ έτσι τοποθετούμαι απέναντι στο ζήτημα που λέγεται αποφάσεις χωρίς να το εξαντλώ. Είναι η αφετηρία για να δούμε όλες τις άλλες πλευρές και τους παράγοντες που μας οδηγούν σε καλές ή κακές αποφάσεις. Στα επόμενα φύλλα θα συνεχίσουμε στο ίδιο θέμα. Προς το παρόν . . . εύχομαι σε όλους σας, καλή χρονιά με υγεία και περισσότερα κέφια, κόντρα στη γενική μελαγχολία και εύχομαι ακόμη, μέχρι να τελειώσει η δύσκολη αυτή χρονιά να έχετε πάρει σωστές αποφάσεις για όσα σημαντικά ή και ασήμαντα θα σας απασχολήσουν !!!

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2011 - Δημοσιεύθυκε ακριβώς έναν χρόνο πριν στην εφημερίδα "Επαγγελματίας και Καταναλωτής" με τίτλο για το 2011 - δεν αλλάζει τίποτε όμως και όλα όσα έγραψα πέρυσι γίνονται ακόμη πιο σημαντικά εφέτος.

στο κείμενο αυτό θα προσθέσω σήμερα 1η του 2012 το ακόλουθο:
Θα αναλάβουμε σαν πολίτες περισσότερο την ευθύνη μας απέναντι στην κοινωνία;
Θα βγούμε από την αδιαφορία ή την παθητικότητα ή την θεωρητική κριτική και την ανέξοδη καταγγελία ;
Είναι καιρός και δεν μας παίρνει άλλο. Θα βρούμε τρόπους και θα μπούμε στο προσκήνιο.
Το 2012 θα είναι δύσκολο για επιβίωση αλλά θα είναι μοναδική ευκαιρία για ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ, προσωπική και συλλογική. Γι αυτό και πιστεύω ότι θα είναι μια καλή χρονιά.

στο κείμενο αυτό προσθέτω και σήμερα, παραμονές της πρωτοχρονιάς του 2013, τις ακόλουθες ευχές:
Εύχομαι στο 2013 να δώσουμε, ο καθένας μας, περισσότερη σημασία
στο "είμαι" απ΄ό,τι στο "έχω"
στο "εμείς" απ΄ό,τι στο "εγώ"
στο "κάνω" απ΄ό,τι στο "θα κάνω"
στο "θέλω" απ΄ό,τι στο "δεν μπορώ"
και έτσι μόνον όλα θα πάνε σίγουρα καλύτερα.

30-12-2012

Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2012

ΑΠΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ


1. Φτιάχνε λίστες
(εκκρεμότητες, όνειρα ανεκπλήρωτα, φρέσκιες και παλιές ιδέες ... )

2. Κουβάλα σημειωματάριο παντού
(το μυαλό μας σβήνει ό,τι θέλει απ΄όσα σημειώνουμε εκεί)

3. Δοκίμασε να γράψεις ασυναίσθητα
(μετά προσπάθησε να καταλάβεις τι έγραψες - θα εκπλαγείς)

4. Μείνε μακριά από τον υπολογιστή
(όρισε διαλείμματα για πιο ανθρώπινη επικοινωνία)

5. Πάψε να αυτοτιμωρείσαι
(η δημιουργικότητα δεν ευδοκιμεί στους ενοχικούς)

6. Κάνε διαλείμματα
(αφιέρωσέ τα στον εαυτό σου ή στον πιο δικό σου άνθρωπο)

7. Τραγούδα στο μπάνιο
(ο λείος τοίχος κι ο μικρός χώρος κάνουν θαυμάσια αντήχηση)

8. Πίνε καφέ
(καλά , άμα έμαθες να πίνεις τσάι , πίνε τσάι)

9. Άκου καινούργια μουσική
(όχι ό,τι να ΄ναι αλλά ψάξε και για άλλα χρώματα)

10. Να είσαι δεκτικός
(δεν λέμε να παραδέχεσαι αλλά να αποδέχεσαι τη διαφορετικότητα)

11. Περιέβαλλε τον εαυτό σου με δημιουργικούς ανθρώπους
(οι δημιουργικοί άνθρωποι αναπνέουν άλλον αέρα. Υπάρχουν ωστόσο και "τοξικοί" άνθρωποι - έχεις εμβολιαστεί π.χ. έναντι του γκρινιάρη ή του ονειροκλέφτη;)

12. Ζήτα γνώμες
(ποτέ δεν έχεις αρκετές επιλογές αν δεν συλλέγεις γνώμες - πέτα μετά τις περισσότερες)

13. Συνεργάσου
(ένας κι ένας κάνουν περισσότερο από το διπλό αποτέλεσμα - μοιραστείτε και το πλεόνασμα)

14. Μην τα παρατάς
(πες "τα παρατάω" πιστεύοντάς το και τότε είναι η κατάλληλη στιγμή για μια ακόμη προσπάθεια)

15. Εξασκήσου, εξασκήσου, εξασκήσου
(η επανάληψη είναι "μήτηρ μαθήσεως" - αλλά το ξεχνάμε)

16. Επέτρεψε στον εαυτό σου το λάθος
(αν δεν κάνεις λάθη είσαι ένα λάθος)

17. Γνώρισε καινούργιους τόπους
(τον τόπο, τις οσμές του, τα χρώματά του, τις φωνές του - γίνεσαι πιο πλούσιος)

18. Να είσαι ευγνώμων
(μόνον τότε θα ακούς συχνότερα το "ευχαριστώ" των άλλων)

19. Να ξεκουράζεσαι σωστά
(χωρίς να αναμασάς προβλήματα - να τεντώνεσαι σαν παιδί, σαν γατούλα)

20. Πάρε ρίσκα
(νομίζεις ότι δεν παίρνεις μα κάνεις λάθος - πάρε μεγαλύτερα και λελογισμένα)

21. Σπάσε τους κανόνες
(μάθε τους πρώτα, εφάρμοσέ τους συστηματικά, φέρε αποτελέσματα και μόνον τότε θα τους έχεις κατανοήσει και μπορείς να σπάσεις την αυστηρότητά τους και να τους βελτιώσεις)

22. Μην το παραζορίζεις
(μάθε να καταλαβαίνεις πότε περνάς τα όρια των δυνάμεών σου)

23. Διάβαζε μια σελίδα από το λεξικό
(η γλώσσα σου είναι κήπος και θέλει πότισμα)

24. Φτιάξε ένα πλαίσιο δουλειάς
(μελέτησε αυτό που υπάρχει και σχεδίασε αυτό που σου ταιριάζει)

25. Σταμάτα να προσπαθείς να γίνεις το ιδεώδες κάποιου άλλου για την τελειότητα
(το δικό σου ιδεώδες είσαι ο μόνος που μπορεί και υποχρεούται να πραγματοποιήσει)

26. Σου κατέβηκε μια ιδέα; Αποτύπωσέ τη στο χαρτί 
(κάνε το αμέσως και γράψε τον λόγο ή τον συνειρμό που σου την προκάλεσε)

27. Κράτα τον χώρο δουλειάς σου καθαρό
(εξυπηρετεί τόσο εσένα, όσο και τους συνεργάτες σου - ελάφρωσε τον χώρο για να χωράνε νέες ιδέες)

28. Διασκέδασέ το 
(η διασκέδαση είναι σαν την ώρα του φαγητού και του ύπνου: απόλυτα απαραίτητη)

29. Ολοκλήρωσε κάτι 
(και μετά κάτι άλλο και άλλο μέχρι να σου γίνει συνήθεια)

Το φιλμάκι προέρχεται από το στούντιο παραγωγής motion graphics και βίντεο TO-FU, με έδρα τo Χοκάιντο της Ιαπωνίας.
Η μουσική, με τίτλο «Fairest of them all» είναι του Σουηδού Kämmerer. 
 Το βρήκα στο ATHENS voice - οι παρενθέσεις δικές μου. Νίκος Νημάς
29-12-2012

Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2012

Χιόνια στο καμπαναριό


"Χιόνια στο καμπαναριό, που Χριστούγεννα σημαίνουν ..."

Η σχολική αίθουσα του νηπιαγωγείου ήταν τεράστια και πολύ κρύα (όταν την επισκέφθηκα μεγάλος πια μου φάνηκε σχετικά μικρή - δεν υπήρχε καλοριφέρ εκείνα τα χρόνια - 1962 / 1963 στο 3ο Δημοτικό στην Άνω Ελευσίνα).
Στον χώρο δέσποζε μια μελωδική και ευτραφής γυναικεία φιγούρα, η κυρία Ελευθερία. Είμαι σίγουρος ότι θα την θυμούνται εκατοντάδες συντοπίτες μου.
Στον τοίχο ένας τεράστιος χάρτης με τις εικόνες των 4 εποχών και των 12 μηνών προσωποποιημένων (εδώ η μνήμη μου αδυνατίζει κι οι φιγούρες ξεθωριάζουν). Οι τοίχοι βαμμένοι με λαδομπογιά είχα την αίσθηση ότι ακτινοβολούσαν ψύχος.
Αγαπημένο "μάθημα" απασχόληση είχα το παιχνίδι με την πλαστελίνη. Με τον διπλανό μου δίναμε ζωή σε καβαλάρηδες και σε άρματα. Τον κρυφό θαυμασμό της κυρίας Ελευθερίας τον είχα συλλάβει και προσπαθούσα να την εντυπωσιάσω με ολοένα και νέες δημιουργίες.

Όταν έφθασε ο Δεκέμβρης η τάξη γέμισε τραγούδια Χριστουγεννιάτικα. Κάθε μέρα πρόβες, κάθε μέρα και συντονιζόμασταν καλύτερα σαν χορωδία και η επιθυμία για την έλευση των Χριστουγέννων κορυφώνονταν.
"Η Παρθένος σήμερον τον επιούσιον τίκτει και η γη το σπήλαιον τω απροσίτω προσάγει ..." (βεβαίως προφορική η διδασκαλία).

Το ότι τα Χριστούγεννα θα είναι χιονισμένα δεν το αμφισβητούσα αφού το έλεγε το τραγούδι.



Περίμενα αυτά τα μαγικά χιονισμένα Χριστούγεννα και περίμενα και περίμενα εις μάτην.
Την επόμενη χρονιά στο βιβλίο της 1ης Δημοτικού "Ο Μίμης" έπαιζε χιονοπόλεμο με τις αδελφές του κι η ελπίδα μου για τα χιονισμένα Χριστούγεννα ξαναζωντάνεψε.
Αναρωτιέμαι ακόμη σήμερα πόσο βαθιά με επηρέασαν αυτές οι ζωγραφιστές εικόνες των Αναγνωστικών Βιβλίων. Δεν υπήρχε άλλη πηγή πληροφόρησης για τον κόσμο γύρω μου και κάθε εικόνα των Αναγνωστικών την βίωνα νοερά συμμετέχοντας στα δρώμενά της.
Εικόνες παρμένες από μια αγροτική τότε ακόμη Ελλάδα που στα μάτια μου οι περισσότερες φάνταζαν σαν εξωτικές καθώς ζούσα στο ημιαστικό περιβάλλον της Ελευσίνας που από αγροτικό μεταλλάσσονταν γρήγορα σε βιομηχανικό.

Ετούτες τις πρώτες μέρες του Δεκέμβρη του 2012 στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου μου ακούω συνεχώς τα Αμερικάνικα Χριστουγεννιάτικα τραγούδια και στο μυαλό μου περνούν οι Χριστουγεννιάτικες εικόνες που χαράχτηκαν στις επόμενες δεκαετίες. Μεγάλα μαγαζιά γεμάτα παιχνίδια και φώτα πολύχρωμα και ένα ποτάμι ανθρώπων να ρέει σ΄αυτά ψωνίζοντας, ψωνίζοντας, ψωνίζοντας ...

Κι ένα τραγούδι κολλημένο στα αυτιά μου μόνιμα:
"Χριστούγεννα, Χριστούγεννα ευτυχισμένα, δεν γίνονται αγάπη μου, χωρίς εσένααα ...".

Και σήμερα το απόγευμα άκουσα πως κάποια σχολεία στη Βόρειο Ελλάδα δεν θα λειτουργήσουν αν δεν μπει πετρέλαιο για τη θέρμανσή τους. Θυμήθηκα πως είμαστε στην χρονιά της οικονομικής κρίσης και θύμωσα. Θύμωσα που κάποια παιδιά θα κρυώνουν στο σχολείο τους και ξαφνικά με πήραν τα δάκρυα γιατί θυμήθηκα το Νηπιαγωγείο μας, θυμήθηκα εκείνους τους κρύους χειμώνες στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Θυμήθηκα το μαγκάλι και μετά την ξυλόσομπα στο πατρικό μου, θυμήθηκα που κρύωναν τα χέρια μου μέχρι που άρχιζα το παιχνίδι με την πλαστελίνη στο θρανίο και ζεσταίνονταν από την χαρά της δημιουργίας, θυμήθηκα πόσο μας ζέσταινε η φωνή της κυρίας Ελευθερίας.
Θυμήθηκα ξανά ...
"Χιόνια στο καμπαναριοοοοο, που Χριστούγεννα σημαίνουν,
χιόνια στο καμπαναριοοοο, ξύπνησε όλο το χωριό.
Ντιν, νταν ντααααν Ντιν νταν ντααααν" .....

Δεκέμβρης 2012 - προσπάθειες μιας άλλης πατριδογνωσίας.
Νίκος Νημάς

Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2012

Δημοκρατία και ευημερία σε κρίση.



Η καταρρέουσα ευημερία απειλεί τη Δημοκρατία
ή μήπως η λειψή Δημοκρατία υπονόμευσε
τη δανεική μας ευημερία;
--------------------------------------


Είναι μερικές ειδήσεις και φωτογραφικά στιγμιότυπα, που δεν είναι μεμονωμένα πλέον και ο καθένας μας εκεί που τα έβλεπε στην τηλεόραση σαν κάτι μακρινό και έξω από την καθημερινότητά του, τώρα τα συναντάει ο ίδιος όλο και συχνότερα κυκλοφορώντας στην πρωτεύουσα και σε μεγάλες πόλεις της χώρας μας.
Βλέπουμε εξαθλιωμένους ανθρώπους να ψάχνουν στα σκουπίδια, βλέπουμε εμπορικούς δρόμους να νεκρώνουν με τα μαγαζιά τους κλειστά. Ακούμε για τη φυγή στο εξωτερικό νέων με πανεπιστημιακές σπουδές, για αυτοκτονίες υπερχρεωμένων και απελπισμένων συνανθρώπων μας που μέχρι πριν ένα δυο χρόνια ευημερούσαν.
Χιλιάδες επιχειρήσεις κλείνουν ή μεταφέρονται σε άλλες χώρες. Όλοι έχουμε έναν δυο ανέργους στην οικογένειά μας, όλοι έχουμε παιδιά που δεν μπορούν να κάνουν πραγματικότητα τα όνειρά τους με το επάγγελμα που διάλεξαν. Όλοι πλέον μετράμε μήνα τον μήνα τις αλλεπάλληλες μειώσεις στο εισόδημά μας. 

Όλοι οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, τώρα νοιαζόμαστε για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης όπου εργαζόμαστε. Όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι αγωνιούμε για τις απολύσεις που θα γίνουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αγωνιούμε για την κατάρρευση της βεβαιότητας για μια εξασφαλισμένη δια βίου απασχόληση.

Όλες οι βεβαιότητες καταρρέουν. Όλοι ζούμε τον καθημερινό φόβο για το αύριο, αλλά και όλοι αναζητούμε ταυτόχρονα την Ελπίδα, είτε διότι η ελπίδα πεθαίνει πάντοτε τελευταία, είτε διότι τις τελευταίες δεκαετίες συνηθίσαμε να ζούμε σε ένα όνειρο μιας βέβαιης αδιάκοπης ατομικής και οικογενειακής προόδου.
Ποιας προόδου όμως; Μήπως, οι περισσότεροι, δεν είχαμε ταυτίσει την καταναλωτική  ευμάρεια και τις δαπάνες για ικανοποίηση επιθυμιών με την πρόοδο; Μήπως, οι περισσότεροι, δεν εμπιστευόμασταν με αφέλεια τις σειρήνες των Τραπεζών που μας παρακινούσαν να δανειζόμαστε για να ικανοποιήσουμε επιθυμίες; Μήπως δεν είχαμε χάσει τη διάκριση ανάμεσα στις πραγματικές ανάγκες και στις πλαστές επιθυμίες που μας δημιουργούσε το κυρίαρχο life style;
Ήταν αυτό πρόοδος; Όλο και περισσότεροι σήμερα το αμφισβητούμε.

Η υλική ευημερία μας κατέρρευσε. Η αντίληψή μας για την καταναλωτική ευχαρίστηση κλονίστηκε. Η κατοχή περιουσιακών αγαθών απειλείται. Τα στεγαστικά δάνεια εξυπηρετούνται με τρομερή δυσκολία. Η δύναμη του “έχω” ελαχιστοποιείται για το σύνολο της κοινωνίας. Θα μπορέσουμε επιτέλους να ενισχύσουμε τη δύναμη του “κάνουμε και είμαστε” , τώρα που ίσως είναι η ευκαιρία για μεταμέλεια;
Αναζητούμε καθημερινά αιτίες. Αναζητούμε πρόσωπα ενόχους και στοχοποιούμε εύκολα και εύλογα βεβαίως τους πολιτικούς. Μαζί με την αμφισβήτηση των πολιτικών προσώπων, δυστυχώς όμως εξαπλώνεται και η αμφισβήτηση στη Δημοκρατία. Το φαινόμενο δεν είναι ιστορικά πρωτόγνωρο. Όποτε σε μια χώρα βάθαινε μια οικονομική κρίση ακολουθούσε είτε ο κίνδυνος για τη Δημοκρατία, που σε λίγες περιπτώσεις διεσώζετο από μια νέα εμπνευσμένη πολιτική ηγεσία, είτε ακολουθούσε η κατάρρευση τελικά της Δημοκρατίας και η επικράτηση ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος που πολλές φορές έβρισκε τη διέξοδο σε έναν καταστροφικό πόλεμο.
Όταν καταρρέει η ευημερία μέχρι του σημείου να εξαπλώνεται ο λαϊκός θυμός σε όλα τα χειμαζόμενα κοινωνικά στρώματα, το ορατό αποτέλεσμα είναι να απειλείται η Δημοκρατία. Όμως επειδή για τον λαό προηγείται το βίωμα και η οδύνη της εξαπλούμενης φτώχιας και ακολουθεί η τελική κρίση της Δημοκρατίας, είναι πιο εύκολο για τους περισσότερους, να αποδίδουμε στην οικονομική κρίση τις αιτίες για την αμφισβήτηση και την κατάρρευση της Δημοκρατίας. 

Στην πραγματικότητα όμως συμβαίνει πάντοτε το αντίστροφο. Είναι η λειψή Δημοκρατία που προηγείται και είναι το αίτιο που οδηγεί στην κατάρρευση της ευημερίας. Η λειψή Δημοκρατία  επιτρέπει στην πολιτική φαυλότητα να εκδηλωθεί αδιάντροπα και να εξαπλωθεί διαβρώνοντας από πάνω προς τα κάτω τις εσωτερικές πυραμίδες εξουσίας των πολιτικών κομμάτων που εναλλάσσονται στην εξουσία και κυβερνούν ενώ παράλληλα διαβρώνουν και την κρατική πυραμίδα.
Η πολιτική φαυλότητα βαθμιαία γίνεται ακόρεστη όρεξη, αποβάλει τα πέπλα της ντροπής και για να νομιμοποιηθεί ηθικά δεν περιορίζεται μόνον στους στενούς κύκλους και στα εσωτερικά επίπεδα των κομματικών πυραμίδων αλλά εξαπλώνεται στους οπαδούς τους και σε ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας εξ ου και η κυνική ρήση “μαζί τα φάγαμε”.

Θα πει κανείς: και τι σημαίνει λειψή Δημοκρατία; Πότε έχουμε φαινόμενα έκπτωσης των δημοκρατικών θεσμών και διάβρωση των δημοκρατικών λειτουργιών μιας χώρας;
Δεν θα επεκταθώ τόσο, όσο θα το έκανε ένας πολιτικός αναλυτής, αλλά θα το περιγράψω συνοπτικά, σαν ένας πολίτης που νοιάζεται και αγωνιά πρώτα για τη Δημοκρατία και μετά για την οικονομική ευημερία.
Λειψή Δημοκρατία έχουμε:


  • όταν σημαντικοί εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας διαχωρίζουν όλο και πιο συχνά το ηθικό από το νόμιμο, όταν δηλαδή χρησιμοποιούν τον νόμο στα όριά του για να καλύψουν  πολιτικές άδικες για αδύναμα κοινωνικά στρώματα ή για να καλύψουν φαύλες πρακτικές διοίκησης και ιδιοτελή συμφέροντα (ατομικά τους ή διαπλεκόμενα),
  • όταν οι Αξίες και οι Αρχές που κρατάνε συνεκτική μια κοινωνία εγκαταλείπονται ή αντικαθίστανται από τον κυνισμό των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων ή την αναίδεια συντεχνιών που στρέφονται κατά της υπόλοιπης κοινωνίας. Τέτοιες αξίες είναι η ακεραιότητα, η εμπιστοσύνη, η υπευθυνότητα, η συνέπεια, η αλληλεγγύη, η κοινωνική πρόνοια, τα βασικά δικαιώματα, η ελευθερία για προσωπική εξέλιξη, η πρόσβαση όλων στην παραγωγή πλούτου, η δίκαιη διανομή του πλούτου κ.λ.π.
  • όταν η απογοήτευση των πολιτών για τους πολιτικούς και το πολιτικό σύστημα αποτρέπει τη συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική και αντικαθίσταται από την αδιαφορία και την αποχή, ιδιαίτερα δε αν τα αντιπολιτευόμενα κόμματα δεν έχουν να προτείνουν μια φρέσκια οραματική, εναλλακτική αλλά και ρεαλιστική εκδοχή προόδου,
  • όταν οι δημοκρατικοί θεσμοί δεν προσαρμόζονται στις αλλαγές της πραγματικότητας και το κράτος γίνεται το απόλυτο όργανο των πολιτικών ηγεμονίσκων και απομακρύνεται από την ουδετερότητά του και τον διαιτητικό ρόλο του ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις ή υπερδιογκώνεται και κατατρώγει τον κοινωνικό πλούτο αντί να ρυθμίζει τη δίκαιη αναδιανομή του.

Επιτρέψαμε, δυστυχώς στο σύνολό μας οι Έλληνες, να συμβούν αυτά και πολλά περισσότερα λάθη που έφθειραν τη Δημοκρατία μας, έστρεψαν αλλού την προσοχή μας (δανεικά και επιδοτήσεις) ξεχνώντας την εργατικότητα, την παραγωγικότητα, την υγιή επιχειρηματικότητα και τελικά ανέτρεψαν την οικονομική ευμάρεια και υπέσκαψαν για τα επόμενα χρόνια το μέλλον μας. 
Μακάριοι και ευτυχισμένοι, “αθώοι” έως επικίνδυνα αφελείς πορευτήκαμε τις δεκαετίες της μεταπολίτευσης, επιπλέοντας στον πληθωρισμό των συνθηματικών υποσχέσεων: 
“η Δημοκρατία δεν κινδυνεύει” , 
“η Ευρώπη θα μας λύσει τα προβλήματα” , 
“στις 18 Σοσιαλισμό” , 
“η Ελλάδα των μη προνομιούχων” , 
“η Ελλάδα των μεταρρυθμίσεων” , 
“η ισχυρή Ελλάδα του ευρώ” , 
“η Ελλάδα ηγέτης στα Βαλκάνια” , 
“η Ελλάδα των Ολυμπιακών εργοταξίων” , 
“η επανίδρυση του κράτους” , 
και τέλος το τελικό και απερίγραπτο ψέμα “λεφτά υπάρχουν” 
κι ένα σωρό άλλοι ενδιάμεσοι μύθοι και παραμύθια που οι πολιτικοί τα σερβίριζαν με ευκολία και εμείς τα ακούγαμε με περισσή άγνοια και ευπιστία.

Οι διαστάσεις όμως της σημερινής κρίσης δείχνουν αυτό το σάπιο που προϋπήρχε και δούλευε ως πρόβλημα ή ως έρπουσα παρακμή της μεταπολίτευσης. Οι δημοκρατικοί θεσμοί μπορεί να ενισχύουν καλές δημοκρατικές πρακτικές, δεν αρκούν όμως αν δεν συνυπάρχει μια ανάλογη πολιτική συμπεριφορά και ένα ανάλογο δημοκρατικό ήθος σε όλη την κοινωνία.
Στη μεταπολιτευτική Ελλάδα είδαμε να  συμβιώνουν και να αντιμάχονται αντίρροπες τάσεις και νοοτροπίες. Η δημοκρατική κουλτούρα, η ανεκτικότητα ενισχύθηκαν από τη σταθεροποίηση της δημοκρατίας και την κοινωνική ανέλιξη. Ταυτόχρονα όμως η δημοκρατική κουλτούρα συμπλέχτηκε με την κυρίαρχη πρακτική της δημαγωγίας και της συναλλαγής μεταξύ εξουσίας, ατόμων, οργανωμένων συμφερόντων και τοπικών κοινωνιών.

Ο «νέος πολιτισμός» της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και η απληστία του χρηματιστικού καπιταλισμού ενίσχυσε τις παθογένειές μας, κορυφώνοντας τον άκρατο καταναλωτισμό, τον «κτητικό ατομισμό» και τον μεταμοντέρνο ηδονισμό. Έτσι, η νεοαποκτηθείσα ευημερία της μεταπολίτευσης αποκοβόταν βαθμιαία από τη δημιουργική εργασία και το υγιές κέρδος, ο καταναλωτισμός από την παραγωγή και ο ατομισμός από το δημόσιο συμφέρον.
Αυτή η συμβίωση αντίρροπων τάσεων και νοοτροπιών διατηρείτο σε ισορροπία, όσο η ανάπτυξη και ο δανεισμός τροφοδοτούσαν όλες αυτές τις συνιστώσες της μεταπολιτευτικής κουλτούρας. Στη σημερινή Ελλάδα, η κρίση ανέτρεψε τις ισορροπίες και έφερε τις αντίρροπες δυναμικές σε μια ανοιχτή πλέον σύγκρουση. Το κύρος του κράτους και το έθνος ως κοινότητα αλληλεγγύης δοκιμάζονται.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η επερχόμενη κατάρρευση του κομματικού συστήματος, δεν είναι παρά η επιφάνεια κάτω από την οποία συμβαίνουν βαθιές και εν μέρει επικίνδυνες μεταβολές. Στην ουσία, αλλάζουν και φθείρονται ακόμη και τα δεδομένα που βασιζόταν η νομιμοποίηση της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας.
Στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης, αυτός ο αποστασιοποιημένος λαός, που η μεταπολίτευση τον κατακερμάτισε σε  συντεχνιακές ομάδες, σκορπίζεται πολιτικά και κομματικά, μέσα στη σύγχυση που έχει προκαλέσει η απότομη οικονομική πτώση. Αναζητά αλαφιασμένος τον δρόμο της εθνικής ανασυγκρότησης, αναζητά δηλαδή μια νέα σχέση του ατομικού με το γενικό συμφέρον, έτσι ώστε να ανασυσταθεί και ο ίδιος ως Λαός και όχι σαν ρευστή «αγανακτισμένη» μάζα.

Σήμερα μπροστά στον καθένα μας ξανάρχεται το ερώτημα: μπορώ να κάνω κι εγώ κάτι για μια βαθιά πολιτική αλλαγή; Γιατί να ασχοληθώ με την Πολιτική που έχει τόσο βρομίσει; Η δική μου απάντηση φίλοι μου, είναι περίπου αυτή:
ναι αξίζει να νοιάζομαι και να συμμετέχω

  • για να μην με κυβερνάνε οι χειρότεροι, οι ανίκανοι, οι ψεύτες και οι κλέφτες, 

  • για να μην μου φταίνε πάντοτε οι άλλοι και να μην νιώθω αδύναμος,

  • για να είμαι υπεύθυνος σε όλα κι όχι μόνον στη δουλειά μου και στο σπιτικό μου και να μην είμαι πάντοτε σιωπηλός, αφελής και αιώνιο θύμα,

  • για να είμαι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος,

  • για να διατηρώ και στην πράξη τις Αξίες και τις Αρχές μου και να κάνω λιγότερα λάθη στις πολιτικές επιλογές μου.

  • για να συνεισφέρω ό,τι μπορώ για την ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος και να ξεχρεώσω όσα χρωστάω στους γονείς και στους προγόνους μου.
 Νοέμβριος 2012
Νίκος Νημάς