Γενναιοδωρία και στάση ζωής.

Η προσφορά δεν είναι πάντοτε το μοναδικό κριτήριο για τον γενναιόδωρο άνθρωπο.

Ο καθένας που έστω και μια φορά στη ζωή του μπόρεσε να φανεί χρήσιμος σε κάποιον άλλον ή που κάποια στιγμή ένιωσε ότι συνεισέφερε θετικά σε κάποιο γεγονός, που αφορούσε και άλλους ανθρώπους, έχει αισθανθεί εκείνο το υπέροχο αίσθημα ικανοποίησης, να είναι γεμάτος, να ζει μια ευτυχισμένη στιγμή στη ζωή του.

Αυτή είναι μια πλευρά της αυθεντικής φύσης του ανθρώπου – να δίνει και να γεμίζει μέσα του.

Πολύ συχνά στα καθημερινά μας “πάρε – δώσε” δεν είναι πολύ ξεκάθαρο ποιος είναι εκείνος που προσφέρει και ποιος είναι εκείνος που λαμβάνει. Συνήθως τους ξεχωρίζουμε από το ποιος ζήτησε και ποιος ανταποκρίθηκε ή από το ποιος είχε κι έδωσε και ποιος δεν είχε και πήρε αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να πούμε ποιος δίνει και ποιος παίρνει.

Αν αυτός που έδωσε είναι “δανειστής”, που περιμένει, έστω και άτυπα, επιστροφή με τόκο, τι θα πρέπει να πούμε; Αν αυτός που έδωσε το έκανε για να επενδύσει μελλοντικά οφέλη από τον άλλον – για να κερδίσει την φιλία του, την εύνοιά του, για να τον έχει υπόχρεο, κ.τ.λ., τι θα πρέπει να πούμε; Αν αυτός που ζήτησε το έκανε διότι “είχε λαμβάνειν” για εξυπηρετήσεις που πρόσφερε στο παρελθόν, ή αν ζητάει υποσχόμενος πολλαπλάσια επιστροφή στο μέλλον, τι θα πρέπει και πάλι να πούμε;

Αν κάποιος προσφέρει συνεχώς στους άλλους δώρα, κεράσματα και κάθε είδους εξυπηρετήσεις, παρηγοριά σε δύσκολες καταστάσεις κ.τ.λ., διότι έτσι καλύπτει την συναισθηματική του ανασφάλεια ή διότι δεν τα καταφέρνει με φυσικό τρόπο να δημιουργεί γνήσιες ανθρώπινες σχέσεις ή διότι αυτό αποτελεί μέρος της επικοινωνιακής του τακτικής και των δημόσιων σχέσεων για επαγγελματικούς και πολιτικούς σκοπούς και εν ολίγοις αν υπάρχει οποιαδήποτε ιδιοτέλεια πίσω από την προσφορά κάποιου, τότε πως αξιολογούμε την προσφορά και κατά πόσο μπορούμε να χαρακτηρίσουμε γενναιόδωρο αυτόν τον άνθρωπο;

Βεβαίως κανείς μας δεν θα χαρακτήριζε σαν γενναιόδωρο ένα άνθρωπο που προσφέρει από ιδιοτέλεια αλλά και η ανιδιοτέλεια δεν είναι αρκετή για να χαρακτηρίσουμε μια γενναιόδωρη στάση.

Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να εκδηλώσουν μια στιγμιαία συμπεριφορά ανιδιοτέλειας και προσφοράς άνευ ανταλλάγματος. Συνήθως από οίκτο ή και στιγμιαία αίσθηση υποχρέωσης απέναντι σε ηθικά προστάγματα, όλοι μπορεί να προσφέρουν σε άλλους αναξιοπαθούντες – στην θέση των οποίων δεν θα ήθελαν ποτέ να βρεθούν. Μπορεί και να προσφέρουν από έναν βαθιά κρυμμένο μέσα τους φόβο απέναντι στο κατάντημα του άλλου.

Δίνοντας ανιδιοτελώς – χωρίς ανταλλάγματα – ο δότης νιώθει να γεμίζει εκείνη την στιγμή, νιώθει ότι όντως έχει και δίνει αλλά το ερώτημα είναι αν χαίρεται για το “ότι έχει” ή για το “ότι δίνει” ή για το “ότι ο άλλος βρίσκει και παίρνει αυτό που εκείνη την στιγμή είχε ανάγκη αλλά δεν μπορούσε να το προσφέρει ο ίδιος στον εαυτό του”. Εσείς τι λέτε πάνω σ’ αυτό; Δίνουμε για να συναισθανθούμε την χαρά και την ανακούφιση εκείνου που λαμβάνει ή για να επιβεβαιώσουμε ότι ευτυχώς εμείς έχουμε περίσσευμα ή για να βάλουμε πόντους στο χρέος του καθήκοντος;

Μπορεί να μην τους βλέπουμε διότι δεν το επιδεικνύουν αλλά υπάρχουν γύρω μας – μειοψηφία μεν αλλά όχι και τόσο λίγοι – εκείνοι οι άνθρωποι που είναι διαρκώς γενναιόδωροι। Είναι εκείνοι οι άνθρωποι που στέκονται συνεχώς σε μια στάση μόνιμης γενναιοδωρίας δηλαδή είναι έτσι ακόμη και όταν δεν τους ζητείται η προσφορά τους ακόμη και όταν εργάζονται στη δουλειά τους, όταν πέφτουν να κοιμηθούν, όταν δεν έχουν απέναντί τους κάποιον για να του δωρίσουν κάτι. Είναι οι άνθρωποι που μπορεί να έχουν ή να μην έχουν να δώσουν αλλά αναζητούν συνεχώς το “πως μπορώ κι εγώ να δώσω, να συνεισφέρω”.

Είναι οι πρόθυμοι, οι φιλικοί, οι συνεργάσιμοι, οι γεμάτοι, οι εθελοντές, εκείνοι που ζουν για έναν ανώτερο σκοπό, όσο ταπεινή κι αν είναι η ζωή τους. Είναι αυτοί που δεν θα δυσκολευτούν να απαντήσουν στο ερώτημα: “αισθάνεσαι να έχει η ζωή σου μια αποστολή;”

Οι αληθινά γενναιόδωροι άνθρωποι είναι εκείνοι που αισθάνονται σταθερά αυτάρκεις και ασφαλείς μέσα τους. Η αυτάρκεια και η ασφάλεια που αισθάνονται δεν έχει να κάνει ούτε με υλικά και περιουσιακά στοιχεία ούτε με εξωτερικές καταστάσεις και θέσεις που κατέχουν.

Έχουν ιδανικά όμορφα και σταθερή πίστη σ’ αυτά, έχουν αρχές και αξίες σταθερές, δημιουργούν και διατηρούν ισότιμες σχέσεις και δεν εξαρτώνται από άλλους ούτε υποβάλλουν άλλους σε εξάρτηση.

Έχουν επίγνωση της ταυτότητά τους, έντονα ανεπτυγμένες την αξιοπρέπεια, την αυτοεκτίμηση, την ακεραιότητα και την εσωτερική ελευθερία τους και η ελεύθερη βούλησή τους καθορίζει τις συνειδητές επιλογές τους στα ζωτικά ζητήματα.

Ποιοι δεν είναι αληθινά γενναιόδωροι; Όλοι εκείνοι, που αντλούν την ασφάλειά τους από εξωτερικές πηγές όπως το επάγγελμα, ο πλούτος, τα αξιώματα, η εξουσία, τα “μέσα”, οι υψηλές γνωριμίες και οι αλληλεξαρτήσεις των πελατειακών σχέσεων κ.τ.λ.

Αυτοί μένουν συνεχώς εξαρτημένοι από τέτοιες εξωτερικές πηγές από τις οποίες “δανείζονται τα δεκανίκια της ζωής τους”. Ό,τι κι αν συμβεί σ’ αυτά τα δεκανίκια τους, θα τους μειώσει το αίσθημα ασφάλειας. Η πρόοδος του συναδέλφου τους θα τους προβληματίσει, ίσως να τους αγχώσει, μπορεί να την νιώσουν σαν απειλή, διότι διαταράσσει την αίσθηση της θέσης που κατείχαν σε σχέση με τους άλλους γύρω τους.

Οι αγχωμένοι άνθρωποι με την ανταγωνιστική στάση μπορεί να ελεήσουν, να προσφέρουν, να συνεισφέρουν περιστασιακά αλλά γενναιόδωροι δεν μπορεί ποτέ να είναι.

Οι αληθινά γενναιόδωροι είναι αφοσιωμένοι στις σταθερές αρχές και αξίες τους, έχουν επίγνωση των κινήτρων τους και ασκούν τον μέγιστο δυνατό αυτοέλεγχο στις επιλογές και τις αποφάσεις τους. Οι άνθρωποι αυτοί ξεχωρίζουν εύκολα το καλό και το χρήσιμο από το κακό και το άχρηστο.

“Σωστό” θεωρούν εκείνο που εμπλουτίζει, που προάγει, που σκορπάει χαρά, που δεν είναι βίαιο, που ανεβάζει το ηθικό και την διάθεση, που παροτρύνει σε δημιουργικές ενέργειες, που κάνει την ζωή να είναι επιθυμητή και όμορφη, που ελαχιστοποιεί τον φόβο του θανάτου, που κάνει τον άνθρωπο γενναίο, ισορροπημένο και γαλήνιο.

Οι αληθινά γενναιόδωροι άνθρωποι είναι θετικοί και ανοιχτοί, τους αρέσει να μοιράζονται την χαρά με άλλους, ακόμη και την επιτυχία τους, το κέρδος, την αναγνώριση και την επιβράβευση. Προτιμούν την εργασία σε ομάδες και οι επιτυχίες των άλλων γίνονται μάθημα γι αυτούς, πηγή έμπνευσης και όχι πηγή ζήλιας, φθόνου ή απειλής της δικής τους ευημερίας.

Είναι κοινωνικά άτομα χωρίς όμως να εξαρτώνται από τις παρέες κι έτσι ακόμη και στις μοναχικές στιγμές τους δεν νιώθουν ούτε αμηχανία, ούτε κενό, ούτε ανασφάλεια αλλά στοχάζονται και αναζητούν λύσεις και απαντήσεις σε προβλήματα. Έχουν άριστες σχέσεις με τον εαυτό τους και βρίσκονται σε συνεχή εσωτερικό διάλογο. Έτσι προσθέτουν πληρότητα στη ζωή τους αφού διασφαλίζουν ισότιμες και αρμονικές σχέσεις με τους άλλους και τον εαυτό τους.

Φροντίζουν να μαθαίνουν συνεχώς για να βελτιώνουν τις ικανότητές τους και την δημιουργικότητά τους, κι έτσι μειώνεται η εξάρτησή τους από την συγκεκριμένη θέση εργασίας τους ή την κρίση των προϊσταμένων τους. Με την διαρκή μάθηση επενδύουν υπομονετικά στην ατομική τους ανεξαρτησία και αυτάρκεια. Δεν θα μπουν ποτέ στο “χρυσό κλουβί” του βολέματος και της επίπλαστης σιγουριάς.

Είναι οι πρώτοι και οι τελικοί κριτές του εαυτού τους με ισορροπία αυστηρότητας και επιείκειας. Ασκούνται συνεχώς σ’ αυτήν την ισορροπία και γι αυτό δεν κρίνουν ποτέ επιπόλαια και εύκολα τον άλλον. Η κρίση τους είναι κι αυτή γενναιόδωρη και στοχεύει πάντοτε στην εύρεση λύσης για βελτίωση και ποτέ στην απόδοση μομφής, κατηγορίας ή τιμωρίας του άλλου.

Έχουν ασκηθεί εσωτερικά στην συγχώρεση και στην μετάνοια. Εύκολα αναγνωρίζουν τα λάθη και πρώτα απ’ όλα τα δικά τους. Αλλάζουν γνώμη όταν πεισθούν διότι δεν είναι εγωιστικά προσκολλημένοι σε γνώμες, θέσεις και απόψεις. Έχουν μάθει λοιπόν πώς να αλλάζουν μυαλά μετά από κάποιο λάθος, να μετα – νοούν και η ικανότητά τους αυτή τους βοηθάει να συγχωρούν τόσο τον εαυτό τους όσο και τους άλλους ανθρώπους.

Δεν τσιγκουνεύονται ούτε να ζητήσουν συγνώμη ούτε να δώσουν την συγνώμη τους όταν ο άλλος τους την ζητήσει. Είναι γενναιόδωροι πρώτα απ’ όλα στην παροχή συγχώρεσης. Είναι ακριβοδίκαιοι και γενναιόδωροι απέναντι στις πράξεις και στάσεις των άλλων.

Με προθυμία αναγνωρίζουν τα επιτεύγματα των άλλων και επαινούν την σωστή συμπεριφορά, δείχνοντας ανεπιφύλαχτα τον θαυμασμό τους χωρίς να αισθάνονται ούτε ότι μειώνονται ούτε ότι κολακεύουν.

Οι γενναιόδωροι άνθρωποι δεν γκρινιάζουν, δεν παραπονιούνται, δεν κατηγορούν άλλους για τις δικές τους δυσκολίες και δεν θεωρούν ποτέ τον εαυτό τους “θύμα του συστήματος”. Δεν έχουν αυταπάτες για τις αρνητικές επιπτώσεις των κοινωνικών συστημάτων πάνω στους ανθρώπους και αγωνίζονται για την αλλαγή των συστημάτων αλλά δεν απολυτοποιούν ποτέ τον ρόλο των συστημάτων.

Αναγνωρίζουν τον πρωτεύοντα ρόλο των ανθρώπων στην δημιουργία και συντήρηση των συστημάτων και γι αυτό αναζητούν και ταυτίζονται με πρότυπα ανθρώπων που είναι επαναστάτες και μεταρρυθμιστές των συστημάτων.

Δεν παραπονιούνται για το χτες ούτε το χρησιμοποιούν για άλλοθι σε όσα δεν κατάφεραν. Δεν ονειροπολούν ανέξοδα για το αύριο αλλά έχουν οράματα, που συνειδητά τα έχουν διαμορφώσει να τους καθοδηγούν σε συνετή προγραμματισμένη δράση στο σήμερα, πληρώνοντας βεβαίως και το αντίτιμο.

Μαθαίνουν από τα λάθη του χτες χωρίς να ταλαιπωρούν την συνείδησή τους, με κύριο σκοπό να διορθώνουν στο εδώ και τώρα την πορεία τους προς το αύριο. Έτσι μπορούν να προσαρμόζονται αβίαστα και ευέλικτα στις εναλλασσόμενες καταστάσεις χωρίς να χάνουν την αίσθηση ισορροπίας και σταθερότητας που πάντα τους χαρακτηρίζει.

Είναι εστιασμένοι στο τι μπορούν να κάνουν για να βελτιώσουν τα πράγματα, στο τι περνάει από το χέρι τους για να διορθώσουν και όχι στις ατέλειωτες αναζητήσεις και αναλύσεις των αιτίων ή των υπευθύνων. Δεν ταυτίζουν ποτέ το πρόβλημα με τον άνθρωπο που το δημιούργησε. Προτιμούν να τον κάνουν συμμέτοχο στην λύση παρά απόβλητο και καταδικασμένο.

Είναι οι κατ’ εξοχήν υπεύθυνοι άνθρωποι που είναι έτοιμοι να αναλάβουν με γενναιότητα τις ευθύνες που τους αναλογούν χωρίς έπαρση και αλαζονεία αλλά και χωρίς να υποτιμούν τον εαυτό τους. Διοχετεύουν πρόθυμα την ενέργειά τους σε κοινά ενδιαφέροντα και συμφέροντα αντί να την σπαταλούν μαχόμενοι για μια καρέκλα.

Μένοντας σταθεροί και ήρεμοι, γεμίζοντας κάθε μέρα τα αποθέματα αυτοπεποίθησής τους, έχοντας ανά πάσα στιγμή πλεονάσματα ψυχικών δωρεών, αργά ή γρήγορα αναγνωρίζονται από τους άλλους για την απλότητα, την αξιοπιστία, την αυτοεκτίμηση, την αυθεντικότητα, την αξιοπρέπεια και την ακεραιότητά τους και γίνονται πρότυπα για τους άλλους. Σε ειδικές περιπτώσεις αναδεικνύεται και η ηγετική τους στόφα και τους δίνεται η ευκαιρία να κατευθύνουν ομάδες, οργανισμούς, επιχειρήσεις και έθνη σε υψηλά επιτεύγματα.

Δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2008 στην εφημερίδα "Επαγγελματίας και Καταναλωτής".