Μάθηση – Αυτοβελτίωση.

Η ζωή είναι ένα ταξίδι μάθησης.

Στην εποχή μας που οι αλλαγές είναι

• ραγδαίες,
• σαρωτικές
• χαοτικές

το “γηράσκω αεί διδασκόμενος” αποκτάει κρίσιμη σημασία.

Για να ανταποκριθούμε σε αυτή την ανάγκη
της διαρκούς μάθησης, είμαστε υποχρεωμένοι

• να αποκτούμε περισσότερες γνώσεις και
• να αναπτύσσουμε διαρκώς τις ικανότητές μας

και αυτό κάνουν οι περισσότεροι, αλλά δεν είναι αρκετό.

Πέραν αυτών που είναι στοιχειώδη, μπορούμε και πρέπει να εργαζόμαστε για τη συνολική μας

• ανάπτυξη,
• ωρίμανση,
• ολοκλήρωση ως ανθρώπων.

Αυτό που μας βάζει στη σωστή κατεύθυνση είναι το
να θέλουμε και να πιστεύουμε ότι
μπορούμε να γίνουμε κυρίαρχοι

• της σκέψης μας και
• της ζωής μας.

Το όχημα σε αυτήν την πορεία είναι η διαρκής μάθηση.

Μάθηση δεν είναι μόνον

• η απλή επαφή με πολλές νέες γνώσεις
• η προσπάθεια για κατανόηση των γνώσεων
• η προσπάθεια για συσσώρευση περισσοτέρων γνώσεων

Οι γνώσεις μπαίνουν στον εγκέφαλό μας
με προσπάθεια
αλλά γλιστρούν εύκολα σαν το νερό
στη δεξαμενή της λήθης.

Η μάθηση είναι κάτι

• ευρύτερο από το γέμισμα τρύπιων σάκων με γνώσεις,
• πιο βαθύ και ουσιαστικό,
• που έχει διάρκεια στον χρόνο,
• που διαπερνά όλη την ύπαρξή μας.

Η μάθηση είναι μετά-νοια = Αλλάζω Νου

Αναθεωρώ το πώς λειτουργώ, δηλαδή

• το πώς σκέφτομαι - σκέψη, νοοτροπία, πεποιθήσεις,
• το τι κάνω - δράση, επιλογές, αποφάσεις, σχέδια,
• πως το κάνω - συμπεριφορά, στάσεις, θέσεις.

Μάθηση είναι η σταθερή αλλαγή
που βελτιώνει τον τρόπο

• σκέψης,
• δράσης, αντίδρασης και
• συμπεριφοράς μας.

Η μάθηση δεν αφορά μόνον τα άτομα αλλά και
τις μικρές ή μεγάλες ομάδες
(παρέες, δίκτυα, συλλόγους, επιχειρήσεις, οργανισμούς)
την κοινωνία ολόκληρη
(κοινότητα, δήμο, πατρίδα, ανθρωπότητα).

Μάθηση και αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους.
Η γνήσια μάθηση δεν είναι ατομική υπόθεση
(λειτουργία έξω απ’ τον κόσμο, μακριά από τους ανθρώπους).
Μαθαίνουμε μόνον μέσα στην κοινωνία, λειτουργούμε μαζί με τον περίγυρό μας.
Η μάθηση βασίζεται στην ισχυρή αλληλεπίδραση με τους άλλους ενώ ταυτόχρονα στοχεύουμε / εστιάζουμε στην ατομική μας πρόοδο.

Η μάθηση είναι βελτιωτική αλλαγή άρα λοιπόν
δεν ταυτίζεται με την κάθε αλλαγή:

Δεν υπάρχει πρόοδος χωρίς αλλαγή
αλλά και κάθε αλλαγή δεν είναι πρόοδος.

Η μάθηση είναι η θεμελιώδης και ολιστική
ικανότητα της τέχνης του “ευ ζην”

• η ικανότητα πάνω απ’ όλες τις ικανότητες
• το Α και το Ω των ικανοτήτων.

Ας δούμε τη μάθηση σαν
ανάπτυξη των θεμελιωδών ικανοτήτων μας

• διανοητικών
• συναισθηματικών
• επικοινωνιακών

Δεν μαθαίνουμε όλοι,
δεν μαθαίνουμε με τον ίδιο ρυθμό,
δεν μαθαίνουμε όλα τα μαθήματα,
δεν βελτιώνουμε την ικανότητα μάθησης.

Άρα λοιπόν,
πως βελτιώνεται η μάθηση ?

Οι λόγοι που δεν μαθαίνουμε.

Υπάρχουν 4 βασικοί λόγοι – αιτίες – που δεν μαθαίνουμε.

• Ο εγωισμός.
• Η συνήθεια.
• Η βόλεψη.
• Η αδράνεια.

Ο εγωισμός μας.
Η εντύπωση, η πεποίθηση, η βεβαιότητα πως
εμείς τα ξέρουμε όλα
ή ότι εμείς σκεφτόμαστε, λειτουργούμε και συμπεριφερόμαστε,
με τον καλύτερο τρόπο.

Όμως ο δικός μας Σωκράτης δίδαξε ότι
“σοφός είναι εκείνος που γνωρίζει τι γνωρίζειαλλά και γνωρίζει τι δεν γνωρίζει”.

Η συνήθεια.
Για να μάθουμε πρέπει πρώτα
να ξεσυνηθίσουμε κάτι που το έχουμε επαναλάβει
πολλές φορές με τον ίδιο τρόπο
και έχει γίνει μέρος του εαυτού μας
(μηχανισμός αυτοματισμού).

Για να μάθουμε κάτι, πρέπει πρώτα να ξεμάθουμε κάτι άλλο.

Όλοι μας όμως αντιστεκόμαστε στην αλλαγή συνηθειών.

Η βόλεψή μας.
Για να μάθουμε,
δηλαδή να υιοθετήσουμε τη βελτιωτική αλλαγή,
πρέπει να αισθανθούμε άνετα σε μια νέα κατάσταση,
σε νέο τρόπο σκέψης, σε νέα συμπεριφορά.

Αυτό μας ξεβολεύει από την παλιά ζώνη άνεσης
και μας αναστατώνει
διότι το νέο μπορεί να μας προξενεί
φόβο, αβεβαιότητα, ανησυχία.

“Τα παλιά παπούτσια είναι πιο βολικά απ’ τα καινούργια”.

Η αδράνεια.
Οι συνηθισμένες αλλαγές στο περιβάλλον μας και στη ζωή μας,
καθώς περνούν τα χρόνια, είναι πολλές, πυκνές αλλά μικρές.
Τις περισσότερες απ’ αυτές δεν τις συνειδητοποιούμε καθόλου
ενώ κάποιες τις καταλαβαίνουμε πολύ αργότερα.

Σε τέτοιες αλλαγές δεν αντιδρούμε και παρόλο που συμβαίνουν
βιώνουμε μια επιφανειακή ευχάριστη σταθερότητα – μη αλλαγή.

Έτσι, εφησυχάζουμε, αδρανούμε
και όταν έλθει η ανάγκη μεγάλης αλλαγής
αντιδρούμε και δεν προσαρμοζόμαστε
παρόλο που μας κοστίζει περισσότερο το να μην αλλάξουμε.

Οι προϋποθέσεις για μάθηση.

Η θέληση.
Για να μάθω - να αλλάξω –
δεν αρκεί η απλή επιθυμία,
ούτε οι βαρύγδουπες δηλώσεις.

Θέλω σημαίνει

• μετατρέπω την επιθυμία μου σε σκοπό,
• αναλύω τον σκοπό σε στόχους,
• διαμορφώνω ένα σχέδιο δράσεων για την επίτευξή τους,
• αποφασίζω και δεσμεύομαι στην απόφασή μου,
• εστιάζω και πειθαρχώ στο σχέδιό μου.

Η θέληση για να αντισταθώ στις αιτίες που εμποδίζουν τη μάθηση
(εγωισμός, συνήθεια, βόλεψη και αδράνεια) πρέπει

• να είναι ισχυρή,
• να μας τροφοδοτεί με ενέργεια,
• με πάθος και ενθουσιασμό.

Η θέλησή μας πρέπει να μας ξεσηκώνει
και να μας συνεπαίρνει.

Η αυτογνωσία.
Η ισχυρή θέληση έχει κι αυτή μια προϋπόθεση:
να συνειδητοποιήσουμε το χάσμα
ανάμεσα στο που είμαι και στο που θέλω να φθάσω
ή
ανάμεσα στο ποιος είμαι και στο ποιος θέλω να γίνω.

Η προϋπόθεση της ισχυρής θέλησης
είναι η αυτογνωσία.

Η αυτογνωσία,
απαιτεί
να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας
τόσο με τα δικά μας μάτια όσο και με τα μάτια των άλλων


για να κατανοήσουμε τα πως και τα γιατί

• αισθανόμαστε
• σκεφτόμαστε
• συμπεριφερόμαστε
• πράττουμε

Τι κάνουμε σωστά και τι λάθος;
Ποια είναι τα ισχυρά και ποια τα αδύναμα σημεία μας;

Η αυτογνωσία,
ενισχύεται με την ανοιχτή επικοινωνία με τους άλλους καθώς αυτοί μας βοηθούν να δούμε καλύτερα τον εαυτό μας.

Αποτελεσματική ανοιχτή επικοινωνία με τους άλλους σημαίνει διεύρυνση της κοινής φανερής περιοχής μας.

Πως μαθαίνουμε – 1ο στάδιο.

Κατανόηση - αναγνώριση.
Η μάθηση ξεκινάει με την κατανόηση μιας νέας

• γνώσης ή έννοιας
• αρχής ή θεωρίας
• μεθόδου ή πρακτικής

Κατανόηση = να έχουμε ξεκάθαρη εικόνα
για το τι έχω ή που είμαι και τι θέλω να αποκτήσω ή να γίνω.

Η κατανόηση είναι αναγκαία αλλά όχι και αρκετή.

Πως μαθαίνουμε – 2ο στάδιο.

Αποδοχή.
Η μάθηση μετά την κατανόηση, απαιτεί την αποδοχή
πως είναι χρήσιμο και αναγκαίο να χρησιμοποιώ τις νέες
έννοιες, γνώσεις, αρχές, θεωρίες, μεθόδους και πρακτικές
που κατανόησα.

Αποδέχομαι την αναγκαιότητα των βελτιωτικών αλλαγών.

Αποδέχομαι το τι έχω ή που είμαι
και πόσο απέχω από τι θέλω να αποκτήσω ή να γίνω.

Η αποδοχή είναι και αυτή αναγκαία αλλά όχι και αρκετή.

Πως μαθαίνουμε – 3ο στάδιο.

Δέσμευση - απόφαση.
Η μάθηση μετά την κατανόηση και την αποδοχή
απαιτεί μια τελεσίδικη προσωπική απόφαση
μια δέσμευση απέναντι στον εαυτό μας,

“ότι θα χρησιμοποιώ τις νέες
έννοιες, γνώσεις, αρχές, θεωρίες, μεθόδους και πρακτικές
που κατανόησα και αποδέχτηκα σαν αναγκαίες”.

Δεσμεύομαι να κάνω πράξη τις βελτιωτικές αλλαγές.

Η δέσμευση είναι και αυτή αναγκαία αλλά όχι και αρκετή.

Πως μαθαίνουμε – 4ο στάδιο.

Δράση – πρακτική εφαρμογή.
Η μάθηση (μετά την κατανόηση, την αποδοχή και τη δεσμευτική απόφαση) απαιτεί
να κάνω πράξη, να χρησιμοποιήσω, να εφαρμόσω
τις νέες έννοιες, γνώσεις, αρχές, θεωρίες, μεθόδους και πρακτικές
που είναι αναγκαίες.

Ασκούμαι στην πράξη
και ενσωματώνω τις βελτιωτικές αλλαγές.

Η δράση είναι και αυτή αναγκαία αλλά όχι και αρκετή.

Πως μαθαίνουμε – Τα 4 στάδια μαζί.

• Κατανόηση / αναγνώριση
• Αποδοχή
• Δεσμευτική Απόφαση
• Δράση / πρακτική εφαρμογή

Για να μάθουμε λοιπόν, χρειάζεται να διαβούμε
και τα 4 στάδια της μάθησης.

Αν δεν ολοκληρωθεί και το τελευταίο στάδιο με τη συχνή άσκηση – εφαρμογή, τότε η μάθηση δεν θα είναι αποτελεσματική.

Ακούω και ξεχνώ, βλέπω και θυμάμαι,
κάνω και μαθαίνω.

Η Μάθηση από πρακτική άποψη.

Μαθαίνουμε κάνοντας ερωτήσεις, δίνοντας απαντήσεις και ξανά ερωτήσεις πάνω στις απαντήσεις κ.ο.κ. – μαιευτική μέθοδος του Σωκράτη.

Οι ενήλικες μαθαίνουν

• το 10% από αυτό που διαβάζουν,
• το 20% από αυτό που ακούνε,
• το 30% από αυτό που βλέπουνε,
• το 50% από αυτό που ακούνε και βλέπουνε ταυτόχρονα,
• το 70% από αυτό που μπορούν οι ίδιοι να παρουσιάσουν / διδάξουν,
• το 90% από αυτό που μπορούν οι ίδιοι να κάνουν.

Μαθαίνουμε

• από αυτά που κάναμε σωστά καθώς και από αυτά που κάναμε λάθος. Τι θα βελτιώσω και τι θα διορθώσω ?Αναρωτιόμαστε, ψάχνουμε το “τι πήγε καλά και τι όχι”.
• αν κάνουμε κάθε μέρα απολογισμό “ξαναπαίζοντας νοερά την παράσταση της ημέρας”.
  
• και υιοθετώντας τα παραδείγματα, τις εμπειρίες, τις γνώσεις, τις ιδέες και τις γνώμες των άλλων αφού βεβαίως πρώτα, τα αξιολογήσουμε.

Αυτοπεποίθηση, τόλμη, ευαισθησία για τους άλλους, ανδρεία, φρόνηση και πολλές άλλες αρετές αναπτύσσονται και μαθαίνονται, όταν με εντατική καθημερινή προσπάθεια γίνονται νέες συνήθειες – έξεις = δεύτερη φύση – Αριστοτέλης.

Θεμελιώδεις γνωστικές / νοητικές διεργασίες
αυτογνωσίας και μάθησης.

• Αυτοστοχασμός και Ενδοσκόπηση
• Συλλογισμός
• Θέαση του κόσμου και Παρατήρηση του εαυτού μας
• Άκουσμα

εσωτερικής φωνής,

συγκινήσεων,

συναισθημάτων και επιθυμιών

• Διάλογος με τον εαυτό μας για κάθε τι που μας απασχολεί
• Πνευματική αναζήτηση
• Έμπνευση – Ενόραση – Διαίσθηση
• Δημιουργική σκέψη
• Ψυχική ανανέωση και Αφύπνιση
• Αυτοέλεγχος
• Αυτορρύθμιση των
  

1. σκέψεων, συγκινήσεων και συναισθημάτων
2. επιθυμιών και παρορμήσεων

Μπορούν να συμβαίνουν και καθώς αλληλεπιδρούμε με τους άλλους.
Είναι όμως πιο αποτελεσματικές ως διεργασίες μάθησης σε κατάσταση
δημιουργικής απόσυρσης ή θετικής μοναχικότητας.

Είναι μια κατάσταση στην οποία
προετοιμάζουμε και φέρνουμε τον εαυτό μας
με τη θέλησή μας
(σε τόπο και ώρες της επιλογής μας μακριά από ενοχλήσεις).

Δημιουργική απόσυρση ή θετική μοναχικότητα.

Αποτραβιόμαστε, παίρνουμε αποστάσεις και απελευθερωνόμαστε από

• τις προσδοκίες των άλλων από εμάς,
• τις επιρροές τους επάνω μας,
• τις πιέσεις τους και τους περιορισμούς που μας βάζουν,

ώστε να βρεθούμε σε μια κατάσταση

• ευχάριστη ή και γοητευτική,
• γαλήνης, ψυχικής ηρεμίας και ειρήνης,
• ασφάλειας και ελευθερίας.

Αυτή η κατάσταση μας βοηθάει

• να σκεφτούμε / στοχαστούμε καλύτερα και απλούστερα,
• να ανακαλύψουμε και καλλιεργήσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο,
• να ασχοληθούμε με νοητικές και άλλες ανώτερες δραστηριότητες ψυχικής ανάτασης,
• να βρούμε λύσεις και να πάρουμε αποφάσεις που θα είναι “ολότελα δικές μας”.

Σε τέτοια κατάσταση κατέφευγαν / καταφεύγουν
ηγέτες, επιστήμονες, συγγραφείς και επιχειρηματίες
για να εμπνευστούν και να αποφασίσουν.

Αυτογνωσία και προσωπική ανάπτυξη.
Αν πετύχουμε να βρεθούμε ελεύθεροι από εξωτερικές επιδράσεις

τότε βρίσκουμε την ουσιαστική επαφή με τα δικά μας

• “θέλω”, κίνητρα, όνειρα
• αξίες, ιδανικά
• ταυτότητα, σκοπό και νόημα ζωής.

τότε επιλύουμε τις εσωτερικές μας συγκρούσεις και συγχρονίζουμε τις πράξεις μας με τη σκέψη και την καρδιά μας.

τότε οραματιζόμαστε τη ζωντανή εικόνα της επιθυμητής ζωής μας.

τότε αναλογιζόμαστε, αξιολογούμε κριτικά και αναθεωρούμε σκέψεις, πράξεις και εμπειρίες μας, αντλώντας συμπεράσματα και διατυπώνοντας νέα δικά μας διδάγματα.

τότε βρίσκουμε τα νέα περιθώρια για αυτοβελτίωση και σχεδιάζουμε νέες διαδρομές.

Δημιουργική σκέψη και σωστή κρίση.
Αν πετύχουμε να βρεθούμε ελεύθεροι από εξωτερικές επιδράσεις

τότε μεταβαίνουμε στον κόσμο

• της δημιουργικής φαντασίας και σκέψης,
• της ελεύθερης κρίσης,
• των πρωτότυπων ιδεών.

τότε συγκεντρώνουμε καλύτερα τη σκέψη μας στα πιο σημαντικά.

τότε αναπτύσσουμε την αναλυτική ικανότητα για επίλυση προβλημάτων.

τότε εντοπίζουμε ασφαλέστερα αίτια και πιθανές λύσεις προβλημάτων.

τότε αξιολογούμε πιο ψύχραιμα

• πληροφορίες,
• γνώσεις,
• γεγονότα,
• προβλήματα,
• διλήμματα
• και λύσεις.

Ψυχική ανανέωση και αποκατάσταση.
Αν πετύχουμε να βρεθούμε ελεύθεροι από εξωτερικές επιδράσεις

τότε βρίσκουμε το λιμάνι για ανάπαυλα από την ένταση και το στρες.

τότε ανανεώνουμε τις ψυχικές μας δυνάμεις – γεμίζουμε μπαταρίες.

τότε κλείνουμε πληγές, διορθώνουμε βλάβες.

τότε αλλάζουμε τη ροή του χρόνου, κατευνάζουμε την τρικυμία σκέψεων.

τότε σβήνουμε τις μουντζούρες και ζωγραφίζουμε καθαρές εικόνες.

τότε κάνουμε θετικές σκέψεις και αντλούμε κουράγιο και ελπίδα.

“Η δημιουργική απόσυρση είναι για το πνεύμα
ό,τι και η δίαιτα για το σώμα” – Nietzsche.

Ελπίζω να σε βοήθησα αγαπητέ αναγνώστη να καταλάβεις έστω με αυτήν την επιγραμματική παράθεση των παραμέτρων και προϋποθέσεων και πρακτικών της μάθησης να καταλάβεις ότι η μάθηση είναι ΣΟΒΑΡΗ ΥΠΟΘΕΣΗ !!! Αναζήτησε περισσότερα για τη μάθηση και θα κόψεις δρόμο, δηλαδή θα κερδίσεις χρόνο και θα εξοικονομήσεις δυνάμεις, μαθαίνοντας για τη μάθηση. Καλό ταξίδι σου εύχομαι !!!

Είμαι ευγνώμων στη μέχρι σήμερα ζωή μου που μου έδωσε πολλές προκλήσεις και μαθήματα και επίσης ευγνώμων στον συγγραφέα και καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, τον Δημήτρη Μπουραντά που μέσα από τα βιβλία του και τη ζωντανή διδασκαλία του με βοήθησε να βάλω σε μια τάξη όλα αυτά τα σπαουδαία για τη μάθηση θέματα.

Νίκος Νημάς
Ιανουάριος 2012.