Έχετε ποτέ διαπιστώσει πόσες αποφάσεις παίρνουμε μέσα σε μια μέρα;
Από την πιο απλή και ίσως ασήμαντη «να βγω έξω σήμερα ή να μείνω μέσα;» , «να αγοράσω αυτό το σαμπουάν ή το άλλο» έως την πιο σημαντική και ίσως και πολύπλοκη «Είμαι έτοιμος ν’ αγοράσω ένα ακίνητο;» , «Είμαι έτοιμος να ξεκινήσω νέες σπουδές;» , «Είμαι έτοιμος ν’ αλλάξω εργασία;» , «Είμαι έτοιμος να κάνω οικογένεια;».
Σε μια εποχή που τα πράγματα, όπως εξελίσσονται από το 2008, γίνονται όλο και πιο δύσκολα και όλο και πιο πολύπλοκα, οι σημαντικές αποφάσεις γίνονται ακόμη πιο κρίσιμες και πολλές που τις θεωρούσαμε έως σήμερα ασήμαντες γίνονται τώρα πιο σημαντικές.
Αν πριν από τέσσερα χρόνια το “να αλλάξουμε τον παλιό μας καναπέ” ή το “να πάρουμε έναν πιο σύγχρονο ηλεκτρονικό υπολογιστή” ήταν μια απλή και όχι σημαντική απόφαση, σήμερα πρέπει να το σκεφτούμε αρκετά, να το βασανίσουμε και παρ’ όλα αυτά μπορεί να καθυστερούμε και να μην αποφασίζουμε.
Πριν από τέσσερα χρόνια, δεν ήταν και πολύ δύσκολο για έναν μαθητή λυκείου να αποφασίσει ποια κατεύθυνση σπουδών θα ακολουθήσει. Για έναν ελεύθερο επαγγελματία ή έναν επιχειρηματία δεν ήταν παρακινδυνευμένο να επεκτείνει τις δραστηριότητές του ή να αλλάξει δραστηριότητα δοκιμάζοντας μια καλύτερη προοπτική.
Σήμερα όμως δεν είναι ούτε απλό αλλά ούτε και εύκολο να παρθούν τέτοιες αποφάσεις ζωής.
Από την άλλη όμως μεριά, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι τέτοιες αποφάσεις που αλλάζουν τη ζωή μας, από δω και στο εξής είναι αναγκαίο και κατεπείγον να τις παίρνουμε έγκαιρα και μέσα σε μικρό χρόνο.
Στην πίεση αυτή (να μην χρονοτριβούμε μπροστά στις αποφάσεις μας) προστίθεται τώρα ακόμη πιο επιτακτικά η ανάγκη να εξετάζουμε πλέον πολλές περισσότερες παραμέτρους και δεδομένα του κάθε προβλήματος, περισσότερες εναλλακτικές επιλογές αλλά και περισσότερους περιορισμούς και εμπόδια που θα συναντήσει η απόφασή μας κατά την εφαρμογή της.
Πέραν αυτών, είμαστε πλέον αναγκασμένοι να στεκόμαστε πιο σοβαρά τοποθετώντας στη μια μεριά της ζυγαριάς τα οφέλη που προσδοκούμε από μια απόφαση και στην άλλη πλευρά το κόστος (ενέργεια, κόπους, θυσίες, χρόνο, χρήματα) που θα αφιερώσουμε σαν αντίτιμο για τα οφέλη αυτά. Σήμερα όμως η ζυγαριά μας πρέπει να είναι ζυγαριά ακριβείας, διότι σε περίοδο οικονομικής κρίσης δεν έχουμε πολλά περιθώρια για συχνές αποτυχίες.
Το ρίσκο μας θα πρέπει να είναι λογικό και υπολογισμένο, ασχέτως αν θα είναι μικρό ή μεγάλο.
Τα τελευταία χρόνια, μέσα από τις ποικίλες επαγγελματικές δραστηριότητες αλλά και τις κοινωνικές μου επαφές, έχω την τύχη να έρχομαι σε επαφή με πολύ κόσμο, που η ζωή του καθημερινά αλλάζει έντονα και γρήγορα. Αυτό με οδηγεί να συλλέγω και να επεξεργάζομαι τις εμπειρίες τους τόσο μπροστά στις αποφάσεις τους όσο και μετά από αυτές - πόσο στηρίζουν κατόπιν τις αποφάσεις τους κάποιοι, πόσο συχνά παραιτούνται και γιατί εγκαταλείπουν κάποιοι άλλοι.
Αυτό το πλούσιο υλικό έχει βεβαίως επίδραση και σε μένα τον ίδιο, με αποτέλεσμα να γίνομαι πιο ευαίσθητος σε αυτά τα ζητήματα και να αναζητώ τις αναλογίες των εμπειρικών συμπερασμάτων μου μέσα στα γραπτά κείμενα επιστημόνων, φιλοσόφων και ειδικών αλλά και άλλων “εμπειροτεχνικών” όπως εγώ.
Αυτός είναι ο λόγος που καταπιάνομαι με αυτό το θέμα και σας εκθέτω τις δικές μου απόψεις, πέραν του ότι, όπως είπα πιο πάνω, το ζήτημα των αποφάσεων γενικά αλλά και των κρίσιμων αποφάσεων ζωής ειδικά, είναι σήμερα άκρως επίκαιρο για πολύ περισσότερο κόσμο.
Οι αποφάσεις μας διαμορφώνουν τη ζωή μας.
Δεν υπάρχει τίποτα σημαντικότερο από το να παίρνουμε τις σωστές αποφάσεις, σε κάθε σταυροδρόμι της ζωής μας. Κάθε απόφαση που παίρνουμε ασκεί τεράστια επίδραση στις ζωές μας. Οι αποφάσεις καθορίζουν τις ζωές μας. Οι μικρές δεν φαίνονται αρχικά να είναι σημαντικές, αλλά ο αντίκτυπός τους επάνω μας, βαραίνει καθώς αρχίζουν με τον καιρό να προστίθενται η μία πάνω στην άλλη.
Η ζωή μας είναι μια πορεία μέσα στο χάος των πιθανοτήτων με εφόδια το προσωπικό σακούλι όλων των πεπερασμένων δυνατοτήτων μας.
Έτσι προδιαγράφεται ο χώρος και τα πλαίσια της προσωπικής μας ελευθερίας. Οι πιθανότητες είναι άπειρες, οι δυνατότητες πεπερασμένες και κληρονομημένες και οι ικανότητες μπορούν με προσωπική προσπάθεια να αναπτυχθούν και να επεκταθούν.
Κάθε μας κίνηση, κουβέντα, σκέψη και πράξη, η κάθε απόφασή μας μπορεί να αλλάξει αυτήν την πορεία. Μπορεί να αλλάξει την πορεία των άλλων γύρω μας και για κάποιους που έχουν ηγετικό ρόλο ακόμη και την πορεία μιας χώρας ή του κόσμου. Κανείς δεν μπορεί από νωρίς να γνωρίζει τις συνέπειες μιας πράξης μας, μικρής ή μεγάλης.
Λένε σήμερα κάποιοι φιλόσοφοι, πως μια ανάσα, μια ηλιαχτίδα, ένα στραβοπάτημα, ένας θόρυβος μπορεί να έχουν καταλυτική δράση. Όπως μια πεταλούδα που μπορεί να προκαλέσει έναν τυφώνα – πρόκειται για την φυσικομαθηματική “Θεωρία του Χάους”.
Από την πρώιμη περίοδο της κοινωνικοποίησής του, το ανθρώπινο είδος συνειδητοποίησε ότι κάθε άνθρωπος, μέσα στη μοναδικότητά του (και τη φυσική μοναξιά του) πορεύεται στο άγνωστο. Το ίδιο πιστεύει και ο σύγχρονος άνθρωπος και επιπλέον ότι δεν υπάρχει πεπρωμένο.
Τα γονίδια και αυτό που κληρονομούμε μέσα από αυτά είναι το υπόβαθρο. Το περιβάλλον στο οποίο θα γεννηθούμε, θα μεγαλώσουμε και θα ζήσουμε είναι το πλαίσιο της δράσης μας. Κινούμαστε όμως σε ένα προκαθορισμένο απειροσύνολο πιθανοτήτων.
Όλα μπορούν να συμβούν, όλα τα θαύματα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα ακόμη και στα όρια των νόμων της φύσης ή και πέρα από αυτά.
Το πόσο αισθανόμαστε φυλακισμένοι ή απελευθερωμένοι μέσα στο άπειρο των πιθανοτήτων έχει να κάνει με τη θεώρηση της ζωής που προτιμούμε.
Σημασία έχει αν βλέπουμε από την αισιόδοξη πλευρά ή από την απαισιόδοξη. Αν πιστεύουμε στο μεγαλείο του ανθρώπου. Αν αντλούμε δύναμη από τα ανεκμετάλλευτα βάθη του εγκεφάλου μας και της ψυχής μας, αν αντλούμε δύναμη από την έμπνευση, το Θείο και την συμπαντική αρμονία ή αν αφηνόμαστε στο έλεος των αντιθέσεων, των συγκρούσεων και της δυσαρμονίας.
Το ζήτημα της ελευθερίας του ανθρώπου να αποφασίζει, πέρα από φιλοσοφικό και άλυτο, είναι πάνω απ’ όλα ένα πρακτικό και ατομικό ζήτημα. Αν και η φιλοσοφική ή η θρησκευτική τοποθέτηση απέναντι σε αυτό επηρεάζει σημαντικά τις ιδεολογίες και την απήχησή τους, εκείνο που μας βοηθάει στην καθημερινότητά μας ωστόσο, είναι να συνειδητοποιούμε πόσο ευρύχωρος είναι ο χώρος της ελευθερίας μας.
Το πρακτικά ωφέλιμο είναι να ερευνούμε και να ανακαλύπτουμε πόσες πολλές δυνατότητες, από αυτές τις πεπερασμένες, δεν έχουμε ακόμη γνωρίσει αλλά και από αυτές που έχουμε γνωρίσει πόσες πολλές είναι αυτές που δεν έχουμε ακόμη αξιοποιήσει. Το ίδιο ισχύει και για τις ικανότητες – τα φυσικά μας ταλέντα - με τις οποίες είμαστε προικισμένοι. Πόσες γνωρίζουμε και πόσες χρησιμοποιούμε και από αυτές πόσες είναι αυτές που τις καλλιεργούμε και τις ενισχύουμε.
Σας παραθέτω ένα μικρό κείμενο που διάβασα (θα σας είναι ίσως δυσνόητο αλλά συνεχίστε):
“Ένα νετρίνο από τη Μεγάλη Έκρηξη, που δημιούργησε το σύμπαν, ταξίδεψε επί δισεκατομμύρια χρόνια και μόλις έφτασε στον εγκέφαλό μου. Εκεί, απορροφήθηκε από ένα ηλεκτρόνιο της εσωτερικής στοιβάδας ενός ατόμου άνθρακα, που συμμετέχει στη δόμηση της φωσφολιπιδικής διπλοστοιβάδας της κυτταρικής μεμβράνης ενός νευρώνα στο μεσολόβιό μου. Ακολούθησε η αναστολή της ελευθέρωσης ενός νευροδιαβιβαστή από την προσυναπτική μεμβράνη σε μια σύναψη αυτού του νευρώνα και έτσι, διακόπηκε για μια στιγμή ο ειρμός των σκέψεων και των συναισθημάτων μου. Στη συνέχεια οι σκέψεις που ακολούθησαν είχαν πάρει μια άλλη πιθανή κατεύθυνση και η τελική επιλογή και απόφασή μου είχε επηρεαστεί. Δεν με πειράζει όμως αν αυτά συμβαίνουν . . .”
Ούτε κι εμένα αγαπητοί μου αναγνώστες με πειράζει αν κάθε στιγμή συμβαίνουν τέτοια στον εγκέφαλό μου και στον εγκέφαλο των ανθρώπων που ζω και εργάζομαι μαζί τους ή των ανθρώπων που κρατάνε εξουσία και παίρνουν αποφάσεις. Δεν σκοτίζομαι και δεν αναρωτιέμαι ούτε καν αν αυτά πράγματι συμβαίνουν (οι φυσικοχημικές επιδράσεις του σύμπαντος στον εγκέφαλο).
Δεν με νοιάζει πόσες επιδράσεις δέχεται ο εγκέφαλός μου από το φυσικό περιβάλλον διότι δεν αναζητώ δικαιολογίες για τις αποτυχημένες αποφάσεις μου. Απλώς αναλαμβάνω την ευθύνη να τις διορθώσω όταν είναι απαραίτητο.
Δεν αναζητώ δικαιολογίες έξω από τις ευθύνες μου ώστε να αναβάλω τις μελλοντικές αποφάσεις μου επειδή είναι πιθανόν να είναι λανθασμένες.
Δεν μου είναι νοητή ούτε και χρήσιμη η ουτοπία της απόλυτης ελευθερίας, όπου ο εγκέφαλός μου δεν θα δεχόταν καμιά επιρροή και καμιά εξάρτηση.
Ενδιαφέρομαι όμως έντονα για τις επιδράσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος τόσο στη συναισθηματική όσο και στην κοινωνική νοημοσύνη μου. Αλλά και πάλι όχι για να βρίσκω δικαιολογίες για τις αποφάσεις μου.
Δεν θα αποδώσω ευθύνες σε κάποιον που επηρέασε αρνητικά τις αποφάσεις μου. Οι ευθύνες είναι αποκλειστικά δικές μου. Σημασία έχει να νιώθω κάθε μέρα όλο και περισσότερο κύριος του εαυτού μου άρα όλο και περισσότερο ελεύθερος να αποφασίζω ποιος θα με επηρεάσει και ποιος όχι.
Σημασία δεν έχει η ελευθερία (με την απόλυτη έννοια) αλλά η διαδικασία συνεχούς απελευθέρωσης από δεσμά και περιορισμούς. Σημασία έχει να γνωρίζω τους περιορισμούς και να τους αποδέχομαι όταν δεν μπορώ να τους εξαλείψω ή να τους μειώσω. Σημασία έχει να δημιουργώ και να αξιοποιώ στο έπακρο τη δική μου ευρυχωρία αποφάσεων μέσα στα δοσμένα πλαίσια περιορισμών και εμποδίων.
Προτιμώ να είμαι ρεαλιστής και αισιόδοξος.
Μέχρις εδώ έτσι τοποθετούμαι απέναντι στο ζήτημα που λέγεται αποφάσεις χωρίς να το εξαντλώ. Είναι η αφετηρία για να δούμε όλες τις άλλες πλευρές και τους παράγοντες που μας οδηγούν σε καλές ή κακές αποφάσεις. Στα επόμενα φύλλα θα συνεχίσουμε στο ίδιο θέμα. Προς το παρόν . . . εύχομαι σε όλους σας, καλή χρονιά με υγεία και περισσότερα κέφια, κόντρα στη γενική μελαγχολία και εύχομαι ακόμη, μέχρι να τελειώσει η δύσκολη αυτή χρονιά να έχετε πάρει σωστές αποφάσεις για όσα σημαντικά ή και ασήμαντα θα σας απασχολήσουν !!!
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2011 - Δημοσιεύθυκε ακριβώς έναν χρόνο πριν στην εφημερίδα "Επαγγελματίας και Καταναλωτής" με τίτλο για το 2011 - δεν αλλάζει τίποτε όμως και όλα όσα έγραψα πέρυσι γίνονται ακόμη πιο σημαντικά εφέτος.
στο κείμενο αυτό θα προσθέσω σήμερα 1η του 2012 το ακόλουθο:
Θα αναλάβουμε σαν πολίτες περισσότερο την ευθύνη μας απέναντι στην κοινωνία;
Θα βγούμε από την αδιαφορία ή την παθητικότητα ή την θεωρητική κριτική και την ανέξοδη καταγγελία ;
Είναι καιρός και δεν μας παίρνει άλλο. Θα βρούμε τρόπους και θα μπούμε στο προσκήνιο.
Το 2012 θα είναι δύσκολο για επιβίωση αλλά θα είναι μοναδική ευκαιρία για ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ, προσωπική και συλλογική. Γι αυτό και πιστεύω ότι θα είναι μια καλή χρονιά.
στο κείμενο αυτό προσθέτω και σήμερα, παραμονές της πρωτοχρονιάς του 2013, τις ακόλουθες ευχές:
Εύχομαι στο 2013 να δώσουμε, ο καθένας μας, περισσότερη σημασία
στο "είμαι" απ΄ό,τι στο "έχω"
στο "εμείς" απ΄ό,τι στο "εγώ"
στο "κάνω" απ΄ό,τι στο "θα κάνω"
στο "θέλω" απ΄ό,τι στο "δεν μπορώ"
και έτσι μόνον όλα θα πάνε σίγουρα καλύτερα.
30-12-2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου