Οι απόψεις μας δεν είναι ο εαυτός μας.

Πιστεύεις ότι οι απόψεις σου είναι πιο σημαντικές από την ευτυχία σου - από τη γαλήνη και την ηρεμία σου;

Αν απαντήσεις “ναι” τότε

• δύσκολα θα ελέγχεις τον θυμό σου απέναντι σε διαφωνίες και διαμάχες,
• δύσκολα και την πίκρα σου, όταν στην απέναντι όχθη στέκονται επίμονα οι δικοί σου άνθρωποι,

• πολύ συχνά τα “μικροπράγματα” θα σε βασανίζουν αφού εσύ θα είσαι εκείνος που εύκολα θα τα μετατρέπεις μεσ’ το νου σου σε “σοβαρά πράγματα”,
• πολύ συχνά και εύκολα θα εξαντλείται η υπομονή σου και τα μικροπράγματα τότε θα έχουν γίνει πράγματι σοβαρά πράγματα.

Αν βιάστηκες να απαντήσεις “όχι” τότε αναλογίσου: μέχρι σήμερα

• πόσες φορές σε έπνιξε το δίκιο
• πόσες φορές σε τύφλωσε η οργή
• πόσες φορές έχασες τελικά κάτι σημαντικό για χάρη ενός ασήμαντου
• πόσες φορές επέμενες να νικήσεις τον άλλον θυσιάζοντας τη σχέση σας

Ο καθένας μας πρέπει να παραδεχτεί πως έχει πολλές φορές θυσιάσει την ηρεμία του για να υπερασπιστεί μιαν άποψή του.

Αν το καλοεξετάσουμε όμως τις πιο πολλές φορές δεν άξιζε πραγματικά αυτή η θυσία. Τις πιο πολλές φορές. Όχι όλες. Διότι υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις που πρέπει τελικά, να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, αφού έχουμε εξαντλήσει πρώτα, κάθε συναινετική ή και συμβιβαστική κίνηση προς τον άλλον, όταν και μόνον όταν, αυτός ο άλλος απειλεί ευθέως την ανεξαρτησία μας, την ακεραιότητά μας.

Γιατί όμως τόσο εύκολα γλιστράμε στις κατηφόρες του θυμού, της οργής, της πίκρας, της κάθετης αντιπαράθεσης, ακόμη κι όταν δεν απειλείται πραγματικά η ανεξαρτησία μας ή η ακεραιότητά μας;

Διότι ταυτίζουμε όλες τις απόψεις μας με τον ίδιο τον εαυτό μας.

Διότι για κάποιο ανόητο λόγο μας έμαθαν ότι για να υπερασπιστούμε την ακεραιότητά μας και την αξιοπρέπειά μας, πρέπει πρώτα να πιστεύουμε πως εμείς έχουμε πάντα το δίκιο και οι άλλοι που διαφωνούν, το άδικο. Πως οι απόψεις μας ή είναι σωστές και δίκαιες οπότε και τις υπερασπιζόμαστε με κάθε θυσία διαφορετικά καλύτερα να μην έχουμε απόψεις.

Μας έμαθαν, σαν γενικό κανόνα, να είμαστε απόλυτοι. Αμετακίνητοι !!

Όταν όλα αλλάζουν γύρω μας και όλα είναι πάντοτε και παντού σχετικά, εμείς επιμένουμε να μην αφήνουμε χώρο για την αλλαγή και να σφιχτοδενόμαστε σε απόλυτες απόψεις. Όταν ταυτίζουμε την πληθώρα των απόψεων που πρέπει αναγκαστικά και για πρακτικούς λόγους να κουβαλάμε σαν γνώμες με εκείνα τα λίγα άξια, τα σοβαρά πιστεύω μας, τις αρχές και τις αξίες.

Γίνεται όμως, σε μια πραγματική διαφωνία,

• να έχουν και οι δύο απόλυτο δίκιο;
• ή να έχουν και οι δύο απόλυτο άδικο;

Όχι ! δεν γίνεται να συμβαίνει ούτε το ένα, ούτε το άλλο.

Εκείνο που συμβαίνει πάντοτε είναι ότι και οι δύο έχουν ένα μέρος δίκιο και ένα μέρος άδικο – λιγότερο ή περισσότερο, ο ένας ή ο άλλος. Απόλυτο δίκιο και απόλυτο άδικο δεν υπάρχει.

Όπως δεν υπάρχει αναγκαστικά και πάντοτε μια αρχική αιτία που μπορεί να χρεώνεται αποκλειστικά σε κάποιον.

Οι απόψεις μας δεν αξίζουν όσο ο ευτυχισμένος εαυτός μας.

Οι απόψεις μας δεν βασίζονται όλες στις αρχές και τις αξίες μας – οι πιο πολλές είναι δανεικές από την κοινωνία και το οικογενειακό ή φιλικό μας περιβάλλον. Τις πιο πολλές απλώς τις έχουμε υιοθετήσει για να ταιριάζουν με την πλειοψηφία που μας περιβάλλει. Τις πιο πολλές δεν τις έχουμε δοκιμάσει αρκετά στα δύσκολα και στα σημαντικά κι εντούτοις είμαστε έτοιμοι να θυσιαστούμε γι αυτές.

Οι αρχές και οι αξίες μας είναι πιο κοντά στον πυρήνα του εαυτού μας.

Οι απόψεις μας με την έννοια της γνώμης, έχουν την πραγματική τους θέση στην περιφέρεια, στην επιφάνεια, σ’ εκείνα που νομίζουμε ή προσωρινά πιστεύουμε. Εμείς όμως τείνουμε να τις τοποθετούμε πιο βαθιά, εκεί που διαγράφεται η ταυτότητά μας και να τις κάνουμε μέρος της εικόνας μας, τόσο αυτής που βλέπουν οι άλλοι όσο και αυτής που βλέπουμε εμείς. Οι περισσότεροι έχουμε συγκροτήσει την ιδεολογική και υπαρξιακή μας στάση με γνώμες – απόψεις, που παπαγαλίζουμε και δυστυχώς αδυνατούμε να τις συνδέσουμε με αρχές και αξίες.

Στο τέλος (με τα χρόνια) ταυτιζόμαστε απόλυτα μαζί τους και θυσιαζόμαστε καθημερινά μαζί τους.

Χάνουμε κάθε δυνατότητα να προφυλάξουμε την ευτυχία μας από λανθασμένες απόψεις ή από απόψεις που ήσαν κάποτε σωστές σε άλλες συνθήκες αλλά δεν είναι πια σήμερα αφού άλλαξαν οι συνθήκες.

Τι γίνεται όμως, θα πει κάποιος, με εκείνες τις απόψεις μας που είναι δοκιμασμένες και αντέχουν σε βάθος χρόνου; Δεν πρέπει να τις προβάλλουμε και να τις υπερασπιζόμαστε;

Ναι ή όχι, εξαρτάται πού και πότε και κυρίως για ποιο λόγο.

Να τις προβάλλουμε. Κάθε αξιοπρεπής και γεμάτος αυτοπεποίθηση άνθρωπος δεν διστάζει ποτέ να τις προβάλλει, αρκεί να το κάνει ψύχραιμα και χωρίς επιθετική διάθεση, περιμένοντας ή παροτρύνοντας και τον άλλον να κάνει το ίδιο. Αρκεί βέβαια να υπάρχει σημαντικός λόγος και κάποιο ζητούμενο. Δεν χρειάζεται να σπεύδουμε να αραδιάζουμε σε κάθε ευκαιρία την πραμάτεια απόψεων που κουβαλάμε.

Να τις υπερασπίζουμε. Αν όμως αυτό σημαίνει ότι δεν αφήνουμε καθόλου χώρο στην αντίθετη άποψη τότε πιθανότατα θα δημιουργήσουμε πρόβλημα. Αν πάλι αυτό σημαίνει ότι αμυνόμαστε όταν ο άλλος απαιτεί ή εκβιάζει να παραιτηθούμε από την άποψή μας χωρίς ουσιαστικό διάλογο; Τότε το αν θα μπούμε στη διαδικασία να τις υπερασπιστούμε πρέπει να εξαρτάται από την τακτική άμυνάς μας, που αφήνει χώρο για λύση με συμφωνία καθώς επίσης και από τον ουσιαστικό λόγο που πρέπει να υπάρχει, να αξίζει και να δικαιολογεί αυτή την άμυνα.

Όταν κάποιες φορές δείξουμε εμείς πρώτοι μια απλή διάθεση υποχώρησης, όταν κάποιες άλλες φορές αφήσουμε ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποδεχτούμε την άποψη του άλλου, τότε σχεδόν αυτόματα ο άλλος “μαλακώνει” και η ένταση της διαφωνίας θα χαμηλώσει.

Ας μην παραβλέψουμε βέβαια ότι τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει πραγματική διαφωνία απόψεων αλλά διαφορετικός τρόπος διατύπωσης κοινών απόψεων.

Νίκος Νημάς